ಬಸವ ಜಯಂತಿಯ ವಿಶೇಷ

ಶಿವಲೀಲಾ ಹುಣಸಗಿ

ಜಗಜ್ಯೋತಿ ಬಸವಣ್ಣನಿಗೆ‌ ಮನದಾರತಿ

ಬಲೆಗೆ ಸಿಕ್ಕಿದ ಮೃಗದಂತೆ ನಾನಯ್ಯ.
ಮರಿದಪ್ಪಿದ ಹುಲ್ಲೆಯಂತೆ
ದೆಸೆದೆಸೆಗೆ ಬಾಯ ಬಿಡುತಿರುವೆನಯ್ಯ,
ನಾನಾರ ಸಾರುವೆನಯ್ಯ.
ತಾಯಾಗಿ ತಂದೆಯಾಗಿ ನೀನೇ, ಸಕಲ ಬಂಧುಬಳಗವು ನೀನೆ
ಕೂಡಲಸಂಗಮದೇವ.

ಆಧುನಿಕ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಸಾಮಾಜಿಕ ಬದಲಾವಣೆಗಳು ಮತ್ತು ಧಾರ್ಮಿಕ ಜಾಗೃತಿಯ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ, ಬಸವೇಶ್ವರರ ಸಂದೇಶವು ವಿಶೇಷ ಮಹತ್ವವನ್ನು ಪಡೆಯುತ್ತದೆ. ಇಂದು ಭಾರತೀಯ ಸಮಾಜವು ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವ ಮತ್ತು ರಾಷ್ಟ್ರೀಯತೆಯ ಕಲ್ಪನೆಗಳು ಮತ್ತು ಶಿಕ್ಷಣದ ಹರಡುವಿಕೆ ಮತ್ತು ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ದೃಷ್ಟಿಕೋನದ ಮೇಲೆ ಒತ್ತು ನೀಡುವುದರೊಂದಿಗೆ ತನ್ನನ್ನು ತಾನೇ ಮರುರೂಪಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಿದೆ. ಇದು ಪ್ರಪಂಚದ ಚಿಂತನೆಯ ಮುಖ್ಯ ಪ್ರವಾಹದಿಂದ ಪ್ರಭಾವಿತವಾಗಿರುತ್ತದೆ. ನಮ್ಮ ಆಲೋಚನಾ ಮಾದರಿಗಳು ಎಷ್ಟು ಆಮೂಲಾಗ್ರವಾಗಿ ಬದಲಾಗುತ್ತಿವೆ ಎಂದರೆ ನಮ್ಮ ಕೆಲವು ಹಳೆಯ ಮೌಲ್ಯಗಳು, ಸಂಸ್ಥೆಗಳು ಮತ್ತು ಪದ್ಧತಿಗಳು, ಜಾತಿಗಳು ಮತ್ತು ಪಂಥಗಳು ಮತ್ತು ಆಚರಣೆಗಳು ಮತ್ತು ನಮ್ಮ ಕುರುಡು ನಂಬಿಕೆಗಳು ಉಳಿಯುವುದು ಅಸಾಧ್ಯವೆಂದು ತೋರುತ್ತದೆ. ಬಸವಣ್ಣ ಎಂಟು ನೂರು ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆ ಬದುಕಿದ್ದರು, ಆದರೆ ಅವರು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಆಧುನಿಕ ಮತ್ತು ಪ್ರಾಯೋಗಿಕ,ಅವರ ಬೋಧನೆಯು ಇಂದು ಪ್ರಸ್ತುತವಾಗಿದೆ. ಬೋಧನೆಯನ್ನು ಅನುಸರಿಸಿದ್ದರೆ ಮಾತ್ರ ಭಾರತೀಯ ಸಮಾಜದ ಚಿತ್ರಣವು ವಿಭಿನ್ನವಾಗಿರುತ್ತಿತ್ತು.

ಹುತ್ತವ ಬಡಿದರೆ ಉರಗ ಸಾವುದೆ
ಘೋರತಪವ ಮಾಡಿದರೇನು
ಅಂತರಂಗ-ಆತ್ಮಶುದ್ಧಿಯಿಲ್ಲದವರನೆಂತು ನಂಬುವನಯ್ಯ
ಕೂಡಲಸಂಗಮದೇವ ?

ಉನ್ನತ ವರ್ಗಗಳು ಮತ್ತು ಶೂದ್ರರ ನಡುವೆ ತೀಕ್ಷ್ಣವಾದ ವ್ಯತ್ಯಾಸವನ್ನು ಮಾಡಲಾಯಿತು ಮತ್ತು ಈ ಗುಂಪುಗಳನ್ನು ಸಹ ಅಸಂಖ್ಯಾತ ಉಪ-ಜಾತಿಗಳು ಮತ್ತು ಉಪ-ಪಂಗಡಗಳಾಗಿ ವಿಂಗಡಿಸಲಾಗಿದೆ. ಧರ್ಮವು ಕೆಲವು ವಿಶೇಷಚೇತನರ ಏಕಸ್ವಾಮ್ಯವಾಯಿತು. ಮಹಿಳೆಯರಿಗೆ ಮತ್ತು ಶೂದ್ರರಿಗೆ ವೈದಿಕ ಜ್ಞಾನವನ್ನು ನಿರಾಕರಿಸಲಾಯಿತು.ಎಲ್ಲಾ ಧರ್ಮಶಾಸ್ತ್ರಗಳನ್ನು ಈ ದೃಷ್ಟಿಕೋನಕ್ಕೆ ಬೆಂಬಲವಾಗಿ ಬರೆಯಲಾಗಿದೆ ಅಥವಾ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಿಸಲಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಆದ್ದರಿಂದ ಸಾಮಾಜಿಕ ಅನ್ಯಾಯವು ಧಾರ್ಮಿಕ ಅನುಮೋದನೆಯ ಮುದ್ರೆಯನ್ನು ಪಡೆಯಿತು. ಇದಕ್ಕೆ ಅಸ್ಪೃಶ್ಯತೆ ಎಂಬ ಅಪಮಾನವೂ ಸೇರಿಕೊಂಡಿತ್ತು. ಅಸ್ಪೃಶ್ಯರ ಸ್ಥಿತಿ ಶೋಚನೀಯವಾಗಿತ್ತು. ಅವರನ್ನು ಪ್ರಾಣಿಗಳಿಗಿಂತ ಕೆಟ್ಟದಾಗಿ ನಡೆಸಿಕೊಳ್ಳಲಾಯಿತು. ಹಿಂದೂ ಸಮಾಜವು ತನ್ನ ಎಲ್ಲಾ ಉನ್ನತ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಸಂಪ್ರದಾಯಗಳು ಮತ್ತು ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ವೈಭವಗಳ ಹೊರತಾಗಿಯೂ, ಸಾಮಾನ್ಯ ಜನರ ಅಗತ್ಯತೆಗಳು ಆಕಾಂಕ್ಷೆಗಳನ್ನು ಪೂರೈಸುವಲ್ಲಿ ಶೋಚನೀಯವಾಗಿ ವಿಫಲವಾಗಿದೆ. ಈ ಘಳಿಗೆಯಲ್ಲಿ ಬಸವಣ್ಣನವರು ಜಗತ್ತಿನ ಪ್ರಖರ ಹಾಗೂ ಅಂಧಕಾರ ತುಂಬಿ ತುಳುಕುತ್ತಿರುವ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ೧೨ ನೇ ಶತಮಾನಕ್ಕೆ ದೈವ ಸಂಕಲ್ಪದ ಕೊಡುಗೆ ಎಂದರೆ‌ ತಪ್ಪಿಲ್ಲ.

ಒಲೆ ಹತ್ತಿ ಉರಿದರೆ ನಿಲ ಬಹುದಲ್ಲದೆ
ಧರೆ ಹತ್ತಿ ಉರಿದರೆ ನಿಲ ಬಾರದು.
ಏರಿ ನೀರುಂಬಡೆ, ಬೇಲಿ ಕೈಯ ಮೇವಡೆ
ನಾರಿ ತನ್ನ ಮನೆಯಲ್ಲಿ ಕಳುವಡೆ
ತಾಯ ಮೊಲೆವಾಲು ನಂಜಾಗಿ ಕೊಲುವಡೆ
ಇನ್ನಾರಿಗೆ ದೂರುವೆ
ತಂದೆ ಕೂಡಲಸಂಗಮದೇವ
ನೀ ಹುಟ್ಟಿಸಿ ಜೀವನ ಭವದುಃಖಿಯ ಮಾಡಿದ ಬಳಿಕ.
ಬಿಡಿಸುವರಾರುಂಟು ?
ಕೂಡಲಸಂಗಮದೇವ

ಬಸವಣ್ಣನವರ ಬಾಲ್ಯ ಜೀವನ

ಬಸವಣ್ಣನವರು 1131 ರಲ್ಲಿ ಕರ್ನಾಟಕದ ಉತ್ತರ ಭಾಗದ ಬಸವನ ಬಾಗೇವಾಡಿ ಪಟ್ಟಣ ಅಂದರೆ ಬಸವಣ್ಣನವರ ತಾಯಿಯ ತವರು ಮನೆಯಾದ ಇಂಗಳೇಶ್ವರ ಗ್ರಾಮದಲ್ಲಿ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಬ್ರಾಹ್ಮಣ ಕುಟುಂಬದಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದರು.ತಂದೆ ಮಾದರಸ,ತಾಯಿ ಮಾದಲಾಂಬಿಕೆ
ಅಕ್ಕ ನಾಗಮ್ಮ,ಭಾವ ಶಿವಸ್ವಾಮಿ.ಬಸವಣ್ಣನವರಿಗೆ ವಿವಿಧ ಹೆಸರುಗಳಿಂದ ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು ಅವು ಬಸವ, ಬಸವೇಶ್ವರ.

ಎಲ್ಲ ಮಕ್ಕಳಂತೆ ಬಸವನ ಬಾಲ್ಯವಿದ್ದರೂ,ಬಸವನ ಜ್ಞಾನ ದಾಹ ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕ ಕಳಕಳಿಯ ಬಗ್ಗೆ ತನಗಿರುವ ಆಸ್ಥೆಯನ್ನು ಹೊರಹಾಕುವುದರಲ್ಲಿ ಹಿಂಜರಿತನ ಇರದೆ ಅದನ್ನು ನೇರಾನೇರ ಖಂಡಿಸುವ ಹಾಗೂ ಸರಿಯಲ್ಲದ್ದನ್ನು ಸರಿಯಲ್ಲ ಎಂಬ ಚಿಂತನೆಯಿಂದ ಆ ಮುಗ್ಧ ಬಾಲಕ ಇಟ್ಟ ದಿಟ್ಟ ಹೆಜ್ಜೆಗಳನ್ನು ಎಂದಿಗೂ ಮರೆಯಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ.ಜಾತಿಯಾವುದಾದರೇನು? ನೀತಿಯಯಂತೆ ಧರ್ಮದಂತೆ ದಯೆಯಿಲ್ಲದ ಮಾನವರಂತೆ ಬದುಕಲು‌ ಅಸಾಧ್ಯವೆಂಬ ಸತ್ಯ ಹೊರಚಲ್ಲಿದ ಪುಟ್ಟ ಬಾಲಕನ ಬಾಲ್ಯದ ನಿಲುವು ಇಂದಿಗೂ ಮಾನ್ಯ.

8ನೇ ವಯಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಬ್ರಾಹ್ಮಣ ಸಂಪ್ರದಾಯದಂತೆ ಬಸವಣ್ಣನವರಿಗೆ ಜನಿವಾರ ಹಾಕಲು ಬಂದಾಗ, ಬಸವಣ್ಣನವರು ತನಗಿಂತ ಹಿರಿಯಳಾದ ಅಕ್ಕ ನಾಗಮ್ಮನಿಗೆ ಕೊಡಲು ಕೇಳುತ್ತಾರೆ, ಆಗ ಇದು ಪುರುಷರಿಗೆ ಮಾತ್ರ ಕೊಡುವಂತಹುದು ಆದ್ದರಿಂದ ಅಕ್ಕನಿಗೆ ಕೊಡಲು ಬರುವುದಿಲ್ಲ ಅಂತ ನುಡಿದಾಗ, ಬಸವಣ್ಣ ಪುರುಷ/ಮಹಿಳೆ ಅಸಮಾನತೆಯನ್ನು ವಿರೋಧಿಸಿ ಮನೆಯಿಂದ ನಿರ್ಗಮಿಸಿ ಕೂಡಲಸಂಗಮಕ್ಕೆ ಹೊರಡುತ್ತಾರೆ.ಅಪನಂಬಿಕೆಯ ಫಲವಾಗಿ ಬಿಜ್ಜಳನ ರಾಜನ ಆಸ್ಥಾನ ತ್ಯಜಿಸಿದ ಅನುಭಾವಿ ವ್ಯಕ್ತಿ.ಕೂಡಲಸಂಗಮದಲ್ಲಿ ನೆಲೆಸಿ ತನ್ನ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ಮುಖ್ಯಮಂತ್ರಿಯಾಗಿ, ಅವರು ಅನುಭವ ಮಂಟಪ ಅಥವಾ, “ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಅನುಭವದ ಭವನ ನಿರ್ಮಿಸಿದ. ಅಲ್ಲಮ ಪ್ರಭು ಅದರ ಅಧ್ಯಕ್ಷತೆ ವಹಿಸಿದ್ದರು.ಇಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲಾ ಸಾಮಾಜಿಕ-ಆರ್ಥಿಕ ಹಿನ್ನೆಲೆಯ ಪುರುಷ ಮತ್ತು ಮಹಿಳೆಯರು ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಮತ್ತು ಪ್ರಾಪಂಚಿಕ ಪ್ರಶ್ನೆಗಳನ್ನು ಮುಕ್ತವಾಗಿ ಚರ್ಚಿಸಲು ಎಲ್ಲರಿಗೂ ಆಹ್ವಾನ ನೀಡಿದ ಕ್ರಾಂತಿಕಾರಿ ಬಸವಣ್ಣನವರು.ಅಕ್ಕ ಅಕ್ಕಮಹಾದೇವಿಯವರು ಈ ಅನುಭವ ಮಂಟಪದಲ್ಲಿ ತನ್ನ ಅನುಭವಿಕ ನುಡಿಗಳನ್ನು ಬಿತ್ತರಿಸಿ ಅಕ್ಕ ಪುರುಷರೆದುರು ನಿಂತು ಚರ್ಚಿಸಿದ ಘಟನೆಗಳು ಅಂದು ಬಸವಣ್ಣನವರು ಕಂಡ‌ ಸಮಾನತೆಯ,ಜಾತಿ ಬೇಧದ ವಿರುದ್ಧ ಸಿಡಿದೆದ್ದು ಬಸವಯುಗ ಕ್ರಾಂತಿಕಾರಿ ನ್ಯಾಯಯುತ,ಮನುಜ ಮತಕ್ಕೆ ಹೆಚ್ಚು ಪ್ರಾಮುಖ್ಯತೆ ನೀಡುವ ಮೂಲಕ 12 ನೇ ಶತಮಾನ ಕಂಡ‌ ವಿಶ್ವಮಾನ್ಯ ಜಗಜ್ಯೋತಿ ಬಸವೇಶ್ವರು ಅನುಭವ ಜನ್ಯ ತತ್ವಜ್ಞಾನಿಯೆಂದರೆ ಆಶ್ಚರ್ಯವಿಲ್ಲ.ಲೋಕವೇ ಒಪ್ಪಿದ ಯೋಗಿ.

”ಕುಣಿಯುತ್ತಿರ್ಪ್ಪೆ ನಾನು ನೀನು ಕುಣಿಸಿದಂತೆ ಬಸವಲಿಂಗ | ಮರೆತುಬಿಡದೆ ಕರವ ಪಿಡಿದು ರಕ್ಷಿಸೆನ್ನ ಬಸವಲಿಂಗ. ಕಣ್ಣಮನಕೆ ತೆರವು ಕೊಟ್ಟು ನನ್ನ ಕಾಯೊ ಬಸವಲಿಂಗ | ಸೆರಗನೊಡ್ಡಿ ಬೇಡಿಕೊಂಬೆ ಕರುಣಿಸಯ್ಯ ಬಸವಲಿಂಗ | ಊನವಿರದ ತೆರೆದ ಸಮಾಧಾನ ಮಾಡೂ ಬಸವಲಿಂಗ.  ಅಭಯವಿತ್ತು ಎನ್ನ ಇಷ್ಟ ಆಲಿಸಯ್ಯ ಬಸವಲಿಂಗ.  ಅಭವ ನಿನ್ನ ಹೊರತು ಕಾಯ್ವೊರಾರೂ ಕಾಣಿ ಬಸವಲಿಂಗ | ಅಕ್ಕರಾದಿಗಳಿಗೆ ಇನ್ನವದೆಸೆಯುಂಟಿ ಬಸವಲಿಂಗ | ಬೇಡ ಪರರ ಒಲುಮೆ ನಿನ್ನ ಬೇಡಿಕೊಂಬೆ ಬಸವಲಿಂಗ |

-ಆಂಧ್ರದ ಕವಿ ಪಾಲ್ಕುರಿಕೆ ಸೋಮನಾಥನ (13 ಶ.) ಕನ್ನಡ ”ಬಸವಲಿಂಗ ನಾಮಾವಳಿ’ ಕೃತಿಯಿಂದ ಆಯ್ದುಕೊಳ್ಳಲಾಗಿದೆ.

ಸಾಮೂಹಿಕ ಜಾಗೃತಿಯ ಪ್ರಮುಖ ಕಾರಣದಲ್ಲಿ ಧರ್ಮವು ಜೀವಂತ ಶಕ್ತಿಯಾಯಿತು. ಧರ್ಮದ ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲಿ ಬೇರೆ ಯಾವುದೇ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಧರ್ಮವು ಅಂತಹ ವೈಭವವನ್ನು ಮತ್ತು ಅಂತಹ ಅದ್ಭುತ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಪಡೆದುಕೊಂಡಿಲ್ಲ. ಬಸವಣ್ಣನವರು ಅನೇಕ ಪವಾಡಗಳನ್ನು ಮಾಡಿದರು ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ; ಆದರೆ ದೊಡ್ಡ ಪವಾಡವೆಂದರೆ ಅವರು ಸಾಮಾನ್ಯ ಮತ್ತು ಬಹಿಷ್ಕೃತರನ್ನು ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಸಾಕ್ಷಾತ್ಕಾರದ ದೈವಿಕ ಎತ್ತರಕ್ಕೆ ಬೆಳೆಸಿದರು.ಎಲ್ಲರ ಜನಮಾನಸದಲ್ಲಿ ಪೂಜನೀಯವಾಗಿರುವ ಬಸವನಿಗೆ ಹಲವಾರು ಕೃತಿಗಳು ಸಲ್ಲುತ್ತವೆ.’ವಚನ’ ಎಂಬ ವಿಶಿಷ್ಟವಾದ ಗದ್ಯ ಮತ್ತು ಪದ್ಯದ ಲಕ್ಷಣಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಸಾಹಿತ್ಯ ಪ್ರಕಾರ ಶರಣರು ವಿಶ್ವಕ್ಕೆ ನೀಡಿದ ವಿಶಿಷ್ಟವಾದ ಕಾಣಿಕೆ.ಯಾವುದೇ ಪ್ರಚಾರ, ಪ್ರಶಸ್ತಿ, ರಾಜರ ಮೆಚ್ಚುಗೆಗಳಿಸಲು ರಚನೆಯಾಗದೆ ಸಮಾಜದ ಉದ್ಧರಕ್ಕಾಗಿ ರಚಿತವಾದ ವಿಶ್ವದ ಏಕೈಕ ಸಾಹಿತ್ಯ ಪ್ರಕಾರವಿದ್ದರೆ ಅದು ‘ವಚನ ಸಾಹಿತ್ಯ’ಈ ವಚನಾಂದೋಲನದಲ್ಲಿ ನೂರಾರು ಶರಣರು ಭಾಗವಹಿಸಿ, ಸಾವಿರಾರು ವಚನಗಳ ಕೊಡುಗೆ ನೀಡಿ ಕನ್ನಡವನ್ನು ಶ್ರೀಮಂತಗೊಳಿಸಿದ್ದಾರೆ. ವಚನಗಳನ್ನು ಮೊದಲಿಗೆ ಬೃಹತ್ತಾಗಿ ಸಂಗ್ರಹಿಸಿ ಸಂಪಾದಿಸಿದ ಮೊದಲಿಗರು ಫ.ಗು.ಹಳಕಟ್ಟಿ. ಅವರ ಮಹತ್ವಪೂರ್ಣವಾದ ವಚನ ಸಂಪಾದನೆಯ ಕೃತಿ ‘ವಚನ ಸಾಹಿತ್ಯ ಸಾರ’ ಅಪೂರ್ವವಾದ ವಚನಗಳ ಸಂಗ್ರಹವಾಗಿದೆ.
ಬಸವಣ್ಣನವರ 1500 ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ವಚನಗಳು ದೊರೆತಿವೆ.
ಅವರು ತಮ್ಮ ವಚನಗಳ ಮೂಲಕ ಕಾಯಕವೇ ಕೈಲಾಸ, ದಯವೇ ಧರ್ಮದ ಮೂಲವಯ್ಯ, ಅಯ್ಯಾ ಎಂದರೆ ಸ್ವರ್ಗ ಎಲವೊ ಎಂದರೆ ನರಕ ಎಂದು ಸಾರುವ ಮೂಲಕ ಮಾನವಾತಾವಾದಕ್ಕೆ ಸಾಹಿತ್ಯದ ಸ್ಪರ್ಶ ನೀಡಿದರು. ಕನ್ನಡ ಸಾಹಿತ್ಯಕ್ಕೆ ವಚನಗಳ ಮೂಲಕ ಅವರ ಕೊಡುಗೆ ಅಪಾರ.ಬಸವ ಶೈವ ಕುಟುಂಬದಲ್ಲಿ ಬೆಳೆದ. ಒಂದು ನಾಯಕರಾಗಿ, ಅವರು ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಮತ್ತು ಹೆಸರಿನ ಹೊಸ ಭಕ್ತಿ ಚಳುವಳಿ ಸ್ಫೂರ್ತಿ “ಶಿವನ ಕಟ್ಟಾ, ವೀರರ ಆರಾಧಕರು”.ಈ ಆಂದೋಲನವು 7 ರಿಂದ 11 ನೇ ಶತಮಾನದವರೆಗೆ ನಡೆಯುತ್ತಿರುವ ತಮಿಳು ಭಕ್ತಿ ಚಳುವಳಿಯಲ್ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಶೈವ ನಾಯನಾರ್ ಸಂಪ್ರದಾಯಗಳಲ್ಲಿ ತನ್ನ ಬೇರುಗಳನ್ನು ಹಂಚಿಕೊಂಡಿದೆ .ಸಾಮಾಜಿಕ ಸುಧಾರಣೆಗಳನ್ನು ಹಮ್ಮಿಕೊಂಡು ಬೆಳೆದ ಮಹಾನ್ ನಾಯಕ.ಜಾತಿ ಬೇಧವಿಲ್ಲದೆ ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬ ಮನುಷ್ಯನೂ ಸಮಾನ ಎಂದು ಬಸವ ಬೋಧಿಸಿದ್ದು, ಎಲ್ಲ ರೀತಿಯ ದೈಹಿಕ ಶ್ರಮವೂ ಅಷ್ಟೇ ಮುಖ್ಯ.ಬಸವ ಮತ್ತು ಶರಣ ಸಮುದಾಯದ ದೃಷ್ಟಿಯಲ್ಲಿ ನಿಜವಾದ ಸಂತ ಮತ್ತು ಶೈವ ಭಕ್ತನನ್ನು ನಿರ್ಧರಿಸುವುದು ಜನ್ಮವಲ್ಲ ಆದರೆ ನಡವಳಿಕೆ ಎಂದು ಮೈಕೆಲ್ ಹೇಳುತ್ತಾನೆ . ಇದು, ಮೈಕೆಲ್ ಬರೆಯುತ್ತಾರೆ, ಇದು ದಕ್ಷಿಣ ಭಾರತೀಯ ವ್ಯಕ್ತಿಯ ಸ್ಥಾನವಾಗಿತ್ತು

‘ಬಸವನ ಮಾತೆ ಮಾತು ಬಸವಣ್ಣನ ಭಕ್ತಿಯ ಓಜೆಯೋಜೆ ಕೇಳ್ | ಬಸವನ ರೀತಿ ರೀತಿ ಬಸವಣ್ಣನ ಕಿಂಕರ ವೃತ್ತಿ ವೃತ್ತಿ ಮೇಣ್ | ಬಸವನ ಬಟ್ಟೆ ಬಟ್ಟೆ ಬಸವಣ್ಣನ ಅಂಕದ ಭಾಷೆ ಭಾಷೆ ಹೋ ಬಸವನ ನಿಷ್ಠೆ ನಿಷ್ಠೆ ಬಸವಣ್ಣನ ನೇಮವೆ ನೇಮವುರ್ವಿಯೊಳ್ |

ಹರಿಹರನ ‘ಬಸವರಾಜ ದೇವರ ರಗಳೆ’ಯಿಂದ ಆಯ್ದುಕೊಳ್ಳಲಾಗಿದೆ.

ಬಸವಣ್ಣನವರ ಜೀವನವನ್ನಾಧರಿಸಿದ ಪ್ರಮುಖ ಕೃತಿಗಳು
ಬಸವ ಪುರಾಣಮು (ತೆಲುಗು) – ಪಾಲ್ಕುರಿಕೆ ಸೋಮನಾಥ
ಬಸವ ಪುರಾಣ (ಕನ್ನಡ) – ಭೀಮಕವಿ
ಬಸವರಾಜದೇವರ ರಗಳೆ (ಕನ್ನಡ) – ಹರಿಹರ

ಹೀಗೆ ಜಗಜ್ಯೋತಿ ಬಸವಣ್ಣನವರು ಸಮಾನತೆ, ಕಾಯಕ, ದಾಸೋಹ ತತ್ವಗಳನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸುವ ಮತ್ತು ಆಚರಿಸುವ ಯಾರು ಬೇಕಾದರೂ ಶಿವಶರಣರಾಗ ಬಹುದು ಎಂದು ಬಸವಣ್ಣವರು ಸಾರಿದರು. ಪೊಳ್ಳು ದೇವರುಗಳನ್ನು ಸ್ತುತಿಸುತ್ತಿದ್ದ ಮತ್ತು ಪುರೋಹಿತಶಾಹಿಯಿಂದ ನಿರಂತರವಾಗಿ ವಂಚನೆಗೊಳಗಾಗುತ್ತಿದ್ದ ಜನತೆಗೆ ಹೊಸ ಜೀವನ ನೀಡಿದರು. ಜಾತಿ, ಮತ, ಲಿಂಗಗಳ ಭೇದವನ್ನು ತಿರಸ್ಕರಿಸಿದ ಬಸವಣ್ಣನವರು ಸಾಮಾಜಿಕ ಕ್ರಾಂತಿಗೆ ಕಾರಣವಾದರು.

---