ಕಾನೂನು ಸಂಗಾತಿ

ವಿಜಯ ಅಮೃತರಾಜ್.

” ಕರ್ನಾಟಕ ದ್ವೇಷ ಭಾಷಣ ಮತ್ತು ದ್ವೇಷ ಅಪರಾಧಗಳ

(ತಡೆಗಟ್ಟುವಿಕೆ ಮತ್ತು ನಿಯಂತ್ರಣ) ಮಸೂದೆ, 2025,

ಒಂದು ವಿಶ್ಲೇಷಣೆ.”

ಡಿಸೆಂಬರ್ 8 ರಿಂದ 10 ದಿನಗಳ ಕಾಲ ಬೆಳಗಾವಿಯಲ್ಲಿ ವಿಧಾನಮಂಡಲ ಅಧಿವೇಶನದಲ್ಲಿ ಸದರಿ ಬಿಲ್ ಸರಕಾರ ಮಂಡಿಸಲಿರುವ ಕರ್ನಾಟಕ ರಾಜ್ಯದಲ್ಲಿ ದ್ವೇಷ ಭಾಷಣ (Hate Speech) ಮತ್ತು ದ್ವೇಷ ಅಪರಾಧಗಳನ್ನು (Hate Crimes) ಪರಿಣಾಮಕಾರಿಯಾಗಿ ತಡೆಗಟ್ಟಲು ಮತ್ತು ನಿಯಂತ್ರಿಸಲು, ಹಾಗೆಯೇ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳು, ಗುಂಪುಗಳು ಮತ್ತು ಸಮಾಜಗಳ ಮೇಲೆ ಅವುಗಳ ನಕಾರಾತ್ಮಕ ಪರಿಣಾಮಗಳನ್ನು ನಿಗ್ರಹಿಸಲು ಹಾಗೂ ಸ್ವಾಯತ್ತತೆ, ಘನತೆ ಮತ್ತು ಸಮಾನತೆಯ ಸಾಂವಿಧಾನಿಕ ಮೌಲ್ಯಗಳನ್ನು ರಕ್ಷಿಸಲು ಈ ಮಸೂದೆಯನ್ನು ಜಾರಿಗೆ ತರಲು ಉದ್ದೇಶಿಸಲಾಗಿದೆ.
ಇದು ಇನ್ನೂ ಮಸೂದೆಯ ಹಂತದಲ್ಲಿದ್ದು, ಸಂಪೂರ್ಣ ಕಾಯಿದೆಯಾಗಲು ಶಾಸನಸಭೆಯ ಅನುಮೋದನೆ ಅಗತ್ಯವಿದೆ.

ಪ್ರಮುಖ ಅಂಶಗಳು (Key Provisions)
ಈ ಮಸೂದೆಯಲ್ಲಿ ದ್ವೇಷ ಅಪರಾಧ (Hate Crime) ಮತ್ತು ದ್ವೇಷ ಭಾಷಣವನ್ನು (Hate Speech) ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಿಸಲಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಅವುಗಳಿಗೆ ಶಿಕ್ಷೆಯನ್ನು ನಿಗದಿಪಡಿಸಲಾಗಿದೆ.

1. ದ್ವೇಷ ಅಪರಾಧ (Hate Crime)
ವ್ಯಾಖ್ಯಾನ (Definition): ಧರ್ಮ, ಜನಾಂಗ, ಜಾತಿ/ಸಮುದಾಯ, ಲಿಂಗ, ಲೈಂಗಿಕ ದೃಷ್ಟಿಕೋನ, ಜನ್ಮಸ್ಥಳ, ಭಾಷೆ, ವಾಸಸ್ಥಳ, ಅಂಗವೈಕಲ್ಯ ಅಥವಾ ಬುಡಕಟ್ಟು ಜನಾಂಗದವರಂತಹ ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಗುಣಲಕ್ಷಣಗಳನ್ನು ಆಧರಿಸಿ, ಯಾವುದೇ ವ್ಯಕ್ತಿಗೆ ಪೂರ್ವಾಗ್ರಹ ಅಥವಾ ಅಸಹಿಷ್ಣುತೆಯ ಕಾರಣದಿಂದಾಗಿ ಹಾನಿ ಉಂಟುಮಾಡುವುದು, ಹಾನಿ ಮಾಡಲು ಪ್ರಚೋದಿಸುವುದು ಅಥವಾ ದ್ವೇಷವನ್ನು ಪ್ರಚಾರ ಮಾಡುವುದನ್ನು ದ್ವೇಷ ಅಪರಾಧ ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.

ಶಿಕ್ಷೆ (Punishment): ಮೂರು ವರ್ಷಗಳವರೆಗೆ ಜೈಲು ಶಿಕ್ಷೆ ಅಥವಾ ಐದು ಸಾವಿರ ರೂಪಾಯಿಗಳವರೆಗೆ ದಂಡ ಅಥವಾ ಎರಡನ್ನೂ ವಿಧಿಸಬಹುದು. ಇದು ನಾನ್-ಕಾಗ್ನಿಜೆಬಲ್ (Non-Cognizable) ಮತ್ತು ನಾನ್-ಬೇಲೆಬಲ್ (Non-Bailable) ಅಪರಾಧವಾಗಿದೆ.

2. ದ್ವೇಷ ಭಾಷಣ (Hate Speech)
ವ್ಯಾಖ್ಯಾನ (Definition): ಮೇಲೆ ತಿಳಿಸಿದ ಅದೇ ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಗುಣಲಕ್ಷಣಗಳ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ಹಾನಿ ಉಂಟುಮಾಡುವ ಅಥವಾ ದ್ವೇಷವನ್ನು ಪ್ರಚಾರ ಮಾಡುವ ಸ್ಪಷ್ಟ ಉದ್ದೇಶವನ್ನು ತೋರಿಸುವ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಉದ್ದೇಶಪೂರ್ವಕವಾಗಿ ಯಾವುದೇ ವಿಷಯವನ್ನು ಪ್ರಕಟಿಸುವುದು, ಪ್ರಚಾರ ಮಾಡುವುದು ಅಥವಾ ಸಂವಹನ ಮಾಡುವುದನ್ನು ದ್ವೇಷ ಭಾಷಣ ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.

ವಿನಾಯಿತಿ (Exemptions): ಸದುದ್ದೇಶದ ಕಲಾತ್ಮಕ ಸೃಜನಶೀಲತೆ, ಶೈಕ್ಷಣಿಕ/ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ವಿಚಾರಣೆ, ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಹಿತಾಸಕ್ತಿಯ ವರದಿಗಾರಿಕೆ, ಅಥವಾ ಯಾವುದೇ ಧಾರ್ಮಿಕ ತತ್ವದ ಸದುದ್ದೇಶದ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನ/ಪ್ರಚಾರಕ್ಕೆ ಈ ನಿಬಂಧನೆಗಳು ಅನ್ವಯಿಸುವುದಿಲ್ಲ (ಆದರೆ ಇದು ಹಾನಿ ಉಂಟುಮಾಡುವ ದ್ವೇಷಕ್ಕೆ ಪ್ರಚೋದನೆಯಾಗಬಾರದು).

ಶಿಕ್ಷೆ (Punishment): ಮೂರು ವರ್ಷಗಳವರೆಗೆ ಜೈಲು ಶಿಕ್ಷೆ ಅಥವಾ ಐದು ಸಾವಿರ ರೂಪಾಯಿಗಳವರೆಗೆ ದಂಡ ಅಥವಾ ಎರಡನ್ನೂ ವಿಧಿಸಬಹುದು. ಇದು ಸಹ ನಾನ್-ಕಾಗ್ನಿಜೆಬಲ್ ಮತ್ತು ನಾನ್-ಬೇಲೆಬಲ್ ಅಪರಾಧವಾಗಿದೆ.

3. ಸಹಾಯ ಅಥವಾ ಪ್ರಚೋದನೆ (Aid, Abetment or Assistance)

ದ್ವೇಷ ಅಪರಾಧ ಅಥವಾ ದ್ವೇಷ ಭಾಷಣಕ್ಕೆ ತಿಳಿದೋ/ತಿಳಿಯದೆಯೋ ಸಹಾಯ ಮಾಡುವ, ಪ್ರಚೋದಿಸುವ ಅಥವಾ ಹಣಕಾಸು ಒದಗಿಸುವವರಿಗೆ ಮೂರು ವರ್ಷಗಳವರೆಗೆ ಜೈಲು ಶಿಕ್ಷೆ ಮತ್ತು ದಂಡ ವಿಧಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.

ಅಂತಹ ಅಪರಾಧಗಳನ್ನು ಮಾಡಲು ತಮ್ಮ ವೇದಿಕೆಯನ್ನು ಒದಗಿಸುವ ಇಂಟರ್‌ಮೀಡಿಯರಿಗಳಿಗೂ (ಸಾಮಾಜಿಕ ಮಾಧ್ಯಮ, ಟೆಲಿಕಾಂ ಸೇವೆ ಒದಗಿಸುವವರು ಇತ್ಯಾದಿ) ಇದೇ ಶಿಕ್ಷೆಯನ್ನು ವಿಧಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.

4. ಸಂತ್ರಸ್ತರ ಪರಿಣಾಮ ಮೌಲ್ಯಮಾಪನ (Victim Impact Assessment)

ಪ್ರಾಸಿಕ್ಯೂಷನ್ (ಅಭಿಯೋಜನೆ) ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ, ಸಂತ್ರಸ್ತರ ಹಿತಾಸಕ್ತಿಗಳನ್ನು ಮತ್ತು ಅಪರಾಧದ ಪರಿಣಾಮವನ್ನು ಪರಿಗಣಿಸಿ ನ್ಯಾಯಾಲಯಕ್ಕೆ ಸಂತ್ರಸ್ತರ ಪರಿಣಾಮ ಹೇಳಿಕೆಯನ್ನು (Victim Impact Statement) ಸಲ್ಲಿಸುವುದನ್ನು ಕಡ್ಡಾಯಗೊಳಿಸಲಾಗಿದೆ.

5. ತಡೆಗಟ್ಟುವಿಕೆ (Prevention)

ಜಿಲ್ಲಾ ಮ್ಯಾಜಿಸ್ಟ್ರೇಟ್‌ಗೆ (District Magistrate) ಒಂದು ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಸಾಮರಸ್ಯಕ್ಕೆ ಧಕ್ಕೆಯಾಗುವ ಸಾಧ್ಯತೆ ಇದ್ದರೆ, ಯಾವುದೇ ಕಾಯಿದೆಯನ್ನು ನಿಷೇಧಿಸುವ ಅಧಿಕಾರವನ್ನು ನೀಡಲಾಗಿದೆ.

ಸಮರ್ಥ ಪ್ರಾಧಿಕಾರವು (Competent Authority) ಮೆರವಣಿಗೆಗಳು/ಸಭೆಗಳ ನಿಯಂತ್ರಣ ಮತ್ತು ಧ್ವನಿವರ್ಧಕಗಳ ಬಳಕೆಯನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸುವ ಅಧಿಕಾರವನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ.

6. ಜಾಗೃತಿ ಮತ್ತು ತರಬೇತಿ (Awareness, Education and Training)

ದ್ವೇಷ ಅಪರಾಧಗಳು ಮತ್ತು ದ್ವೇಷ ಭಾಷಣವನ್ನು ತಡೆಯಲು ಮತ್ತು ಎದುರಿಸಲು ಸಾರ್ವಜನಿಕರಲ್ಲಿ ಜಾಗೃತಿ ಮೂಡಿಸಲು, ಅಧಿಕಾರಿಗಳಿಗೆ ತರಬೇತಿ ನೀಡಲು ಮತ್ತು ಸಂತ್ರಸ್ತರಿಗೆ ಸಹಾಯ ಒದಗಿಸಲು ಸರ್ಕಾರವು ಕ್ರಮಗಳನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಬೇಕು.

ಈ ಮಸೂದೆಯ ಅನುಕೂಲಗಳು (Advantages)

ಸಾಮಾಜಿಕ ಸಾಮರಸ್ಯ ರಕ್ಷಣೆ: ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಗುಂಪುಗಳ ವಿರುದ್ಧದ ದ್ವೇಷ ಮತ್ತು ಹಿಂಸೆಯನ್ನು ತಡೆಗಟ್ಟಲು ಬಲವಾದ ಕಾನೂನು ಚೌಕಟ್ಟನ್ನು ಒದಗಿಸುವ ಮೂಲಕ ಸಮಾಜದಲ್ಲಿ ಶಾಂತಿ ಮತ್ತು ಸಾಮರಸ್ಯವನ್ನು ಕಾಪಾಡಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡುತ್ತದೆ.

ಸ್ಪಷ್ಟ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಗಳು: ದ್ವೇಷ ಅಪರಾಧ ಮತ್ತು ದ್ವೇಷ ಭಾಷಣದ ಪರಿಕಲ್ಪನೆಗಳನ್ನು, ಅದರಲ್ಲೂ ವಿಶೇಷವಾಗಿ ವಿಭಿನ್ನ ಆಧಾರಗಳ ಮೇಲೆ (ಧರ್ಮ, ಜಾತಿ, ಲಿಂಗ ಇತ್ಯಾದಿ) ಆಗುವ ಅಪರಾಧಗಳನ್ನು ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಿಸಲಾಗಿದೆ.

ಬಲಿಪಶುಗಳ ರಕ್ಷಣೆ: ಸಂತ್ರಸ್ತರ ಪರಿಣಾಮ ಮೌಲ್ಯಮಾಪನವು ಅಪರಾಧದ ನೈಜ ಪರಿಣಾಮವನ್ನು ನ್ಯಾಯಾಲಯದ ಮುಂದೆ ತರಲು ಮತ್ತು ಸಂತ್ರಸ್ತರ ಹಕ್ಕುಗಳನ್ನು ರಕ್ಷಿಸಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡುತ್ತದೆ.

ಡಿಜಿಟಲ್ ವೇದಿಕೆಗಳ ಹೊಣೆಗಾರಿಕೆ: ಸಾಮಾಜಿಕ ಮಾಧ್ಯಮದಂತಹ ಇಂಟರ್‌ಮೀಡಿಯರಿಗಳನ್ನು (Intermediaries) ಹೊಣೆಗಾರರನ್ನಾಗಿ ಮಾಡುವುದರಿಂದ ಆನ್‌ಲೈನ್ ದ್ವೇಷ ಭಾಷಣಕ್ಕೆ ಕಡಿವಾಣ ಹಾಕಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗುತ್ತದೆ.

ಪೂರ್ವಾಗ್ರಹ ಆಧಾರಿತ ಅಪರಾಧಗಳ ನಿಯಂತ್ರಣ: ದ್ವೇಷವು ಈ ಅಪರಾಧಗಳ ಹಿಂದಿನ ಪ್ರಮುಖ ಅಂಶ ಎಂಬುದನ್ನು ಗುರುತಿಸಿ, ಅಂತಹ ಪೂರ್ವಾಗ್ರಹವನ್ನು ಗುರಿಯಾಗಿಸಿ ತಡೆಗಟ್ಟುವ ಕ್ರಮಗಳನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಲು ಅವಕಾಶ ನೀಡುತ್ತದೆ.

ಈ ಮಸೂದೆಯ ಅನಾನುಕೂಲಗಳು ಮತ್ತು ಸವಾಲುಗಳು (Disadvantages and Challenges)

ವಾಕ್ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯದ ಮೇಲಿನ ಪರಿಣಾಮ: ‘ದ್ವೇಷ ಭಾಷಣ’ದ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನದ ಅಸ್ಪಷ್ಟತೆಯಿಂದಾಗಿ, ಇದು ನಾಗರಿಕರ ವಾಕ್ ಮತ್ತು ಅಭಿವ್ಯಕ್ತಿ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯದ ಹಕ್ಕಿನ (Right to Freedom of Speech and Expression – Article 19(1)(a)) ದುರುಪಯೋಗಕ್ಕೆ ಅಥವಾ ಅತಿಯಾದ ನಿರ್ಬಂಧಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಾಗಬಹುದು.

ದುರ್ಬಳಕೆಯ ಸಾಧ್ಯತೆ: ಈ ಕಾಯಿದೆಯನ್ನು ರಾಜಕೀಯ ಪ್ರತಿಸ್ಪರ್ಧಿಗಳು, ಸಾಮಾಜಿಕ ಕಾರ್ಯಕರ್ತರು ಅಥವಾ ವಿಮರ್ಶಕರ ವಿರುದ್ಧ ದುರ್ಬಳಕೆ ಮಾಡುವ ಸಾಧ್ಯತೆ ಇರುತ್ತದೆ.

ವಿನಾಯಿತಿಗಳ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನ: “ಸದುದ್ದೇಶದ ಕಲಾತ್ಮಕ ಸೃಜನಶೀಲತೆ” ಅಥವಾ “ನ್ಯಾಯಸಮ್ಮತ ಮತ್ತು ನಿಖರವಾದ ವರದಿಗಾರಿಕೆ” ಯಂತಹ ವಿನಾಯಿತಿಗಳ ಅಂತಿಮ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನವು ನ್ಯಾಯಾಂಗದ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನದ ಮೇಲೆ ಅವಲಂಬಿತವಾಗಿರುತ್ತದೆ, ಇದು ಗೊಂದಲಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಾಗಬಹುದು.

ನಾನ್-ಕಾಗ್ನಿಜೆಬಲ್ ಅಪರಾಧ: ದ್ವೇಷ ಅಪರಾಧಗಳು ಮತ್ತು ದ್ವೇಷ ಭಾಷಣವನ್ನು ನಾನ್-ಕಾಗ್ನಿಜೆಬಲ್ ಎಂದು ವರ್ಗೀಕರಿಸಲಾಗಿದೆ. ಇದರರ್ಥ ಪೊಲೀಸರು ನ್ಯಾಯಾಧೀಶರ ಅನುಮತಿಯಿಲ್ಲದೆ ತನಿಖೆ ಪ್ರಾರಂಭಿಸಲು ಅಥವಾ ಬಂಧಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ. ಇದು ತಕ್ಷಣದ ಮತ್ತು ಗಂಭೀರ ಪ್ರಕರಣಗಳಲ್ಲಿ ತ್ವರಿತ ಕ್ರಮ ಕೈಗೊಳ್ಳಲು ಅಡ್ಡಿಯಾಗಬಹುದು.

ಅಪರಾಧದ ತೀವ್ರತೆಗೆ ಕಡಿಮೆ ಶಿಕ್ಷೆ: ಅತ್ಯಂತ ಗಂಭೀರವಾದ ದ್ವೇಷದ ಅಪರಾಧಗಳಿಗೂ ಕೇವಲ 3 ವರ್ಷಗಳ ಗರಿಷ್ಠ ಶಿಕ್ಷೆ ಮತ್ತು ₹5000 ದಂಡವನ್ನು ನಿಗದಿಪಡಿಸಿರುವುದು ಅಪರಾಧದ ತೀವ್ರತೆಗೆ ಹೋಲಿಸಿದರೆ ಕಡಿಮೆಯಾಗಿದೆ ಎಂಬ ವಾದವಿದೆ.

ಕೊನೆಯದಾಗಿ, ಕರ್ನಾಟಕ ದ್ವೇಷ ಭಾಷಣ ಮತ್ತು ದ್ವೇಷ ಅಪರಾಧಗಳ (ತಡೆಗಟ್ಟುವಿಕೆ ಮತ್ತು ನಿಯಂತ್ರಣ) ಮಸೂದೆ, 2025 ರ ಉದ್ದೇಶವು ಪ್ರಶಂಸನೀಯವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಸಂವಿಧಾನದ ಮೂಲಭೂತ ಮೌಲ್ಯಗಳನ್ನು ಎತ್ತಿಹಿಡಿಯುವ ಗುರಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಇದು ದ್ವೇಷ ಆಧಾರಿತ ಅಪರಾಧಗಳನ್ನು ನಿರ್ದಿಷ್ಟವಾಗಿ ಗುರುತಿಸಿ, ಅವುಗಳನ್ನು ನಿಭಾಯಿಸಲು ಒಂದು ವ್ಯವಸ್ಥಿತ ಚೌಕಟ್ಟನ್ನು ಒದಗಿಸುತ್ತದೆ.

ಆದಾಗ್ಯೂ, ಇದರ ಯಶಸ್ಸು ಅದರ ನಿಬಂಧನೆಗಳನ್ನು ಜಾರಿಗೊಳಿಸುವಲ್ಲಿರುವ ಸಮತೋಲನದ ಮೇಲೆ ಅವಲಂಬಿತವಾಗಿದೆ. ಒಂದು ಕಡೆ, ದ್ವೇಷ ಮತ್ತು ಪೂರ್ವಾಗ್ರಹ ಆಧಾರಿತ ಹಿಂಸೆಯನ್ನು ಪರಿಣಾಮಕಾರಿಯಾಗಿ ನಿಗ್ರಹಿಸಬೇಕು. ಮತ್ತೊಂದೆಡೆ, ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವದ ಮೂಲಾಧಾರವಾದ ನಾಗರಿಕರ ಕಾನೂನುಬದ್ಧ ವಾಕ್ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯದ ಹಕ್ಕಿಗೆ ಧಕ್ಕೆಯಾಗದಂತೆ ಎಚ್ಚರಿಕೆ ವಹಿಸುವುದು ಅತ್ಯಗತ್ಯ. ಮಸೂದೆಯನ್ನು ಅಂತಿಮಗೊಳಿಸುವ ಮೊದಲು ಈ ಸೂಕ್ಷ್ಮ ಸಮಸ್ಯೆಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಆಳವಾದ ಚರ್ಚೆ ಮತ್ತು ಪರಿಷ್ಕರಣೆ ಅಗತ್ಯವಿದೆ.

---

ವಿಜಯ ಅಮೃತರಾಜ್.

About The Author