ಪುಸ್ತಕ ಸಂಗಾತಿ
ಗಾಂಧೀಜಿಯವರ
“ಸತ್ಯದೊಂದಿಗೆ ನನ್ನ ಪ್ರಯೋಗಗಳ ಕಥೆ”
ಆತ್ಮಚರಿತ್ರೆಯ ಶತಮಾನೋತ್ಸವ
ಡಾ.ಎಸ್.ಬಿ. ಬಸೆಟ್ಟಿ
“ನನ್ನ ಜೀವನವೇ ನನ್ನ ಸಂದೇಶ”
-ಮಹಾತ್ಮ ಗಾಂಧೀಜಿ.
‘ಸತ್ಯದೊಂದಿಗೆ ನನ್ನ ಪ್ರಯೋಗಗಳ ಕಥೆ ಅಥವಾ ಆತ್ಮಚರಿತ್ರೆ’ ಎಂಬ ಪುಸ್ತಕವು ಮಹಾತ್ಮ ಗಾಂಧಿಯವರ ಆತ್ಮಚರಿತ್ರೆಯಾಗಿದ್ದು, ಇದು ಪ್ರಕಟಗೊಂಡು ೨೦೨೫ಕ್ಕೆ ನೂರು ವರ್ಷಗಳಾಗಿವೆ. ಇಂದು ಈ ಆತ್ಮಚರಿತ್ರೆ ಶತಮಾನ ಪೂರ್ಣಗೊಂಡ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ, ಅದು ಮಾನವ ಸಮಾಜದ ಅಕ್ಕಸಾಕ್ಷಾತ್ಕಾರದ ದಾರಿದೀಪವಾಗಿದೆ. ಗಾಂಧಿಯವರು ‘ನನ್ನ ಸತ್ಯದ ಪ್ರಯೋಗಗಳು’ ಎಂದು ಹೆಸರಿಸಿದ್ದ ಆತ್ಮಚರಿತ್ರೆಯನ್ನು ಇತ್ತೀಚಿನ ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲಿ ಅತ್ಯಂತ ಜನಪ್ರಿಯ ಮತ್ತು ಅತ್ಯಂತ ಪ್ರಭಾವಶಾಲಿ ಪುಸ್ತಕಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಬಹುದು. ಸ್ವಾಮಿ ಆನಂದ್ ಮತ್ತು ಗಾಂಧೀಜಿಯವರ ಇತರ ನಿಕಟ ಸಹೋದ್ಯೋಗಿಗಳ ಒತ್ತಾಯದ ಮೇರೆಗೆ ಇದನ್ನು ಬರೆಯಲಾಗಿದೆ. ಇದು ಬಾಲ್ಯದಿಂದ ೧೯೨೧ರವರೆಗಿನ ಅವರ ಜೀವನವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. ಇದನ್ನು ಸಾಪ್ತಾಹಿಕ ಕಂತುಗಳಲ್ಲಿ ಬರೆಯಲಾಯಿತು ಮತ್ತು ೧೯೨೫ ರಿಂದ ೧೯೨೯ ರವರೆಗೆ ಅವರ ‘ನವಜೀವನ’ ವಾರಪತ್ರಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟವಾಯಿತು. ಇದರ ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ಅನುವಾದವು ಅವರ ಇನ್ನೊಂದು ಜರ್ನಲ್ ‘ಯಂಗ್ ಇಂಡಿಯಾ’ದಲ್ಲಿಯೂ ಕಂತುಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟವಾಯಿತು. ೧೯೯೮ರಲ್ಲಿ ಜಾಗತಿಕ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಮತ್ತು ಧಾರ್ಮಿಕ ಅಧಿಕಾರಿಗಳ ಸಮಿತಿಯು ಈ ಪುಸ್ತಕವನ್ನು “೨೦ ನೇ ಶತಮಾನದ ೧೦೦ ಅತ್ಯುತ್ತಮ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಪುಸ್ತಕಗಳಲ್ಲಿ” ಒಂದೆಂದು ಹೆಸರಿಸಿತು.
ಈ ಆತ್ಮಚರಿತ್ರೆಯನ್ನು ಗಾಂಧೀಜಿಯವರ ಅಪ್ತ ಶಿಷ್ಯ ಮಹಾದೇವ ದೇಸಾಯಿ ಗುಜರಾತಿಯಿಂದ ಆಂಗ್ಲ ಭಾಷೆಗೆ ಅನುವಾದಿಸಿದರು. ಬಳಿಕ ಪ್ರಸಿದ್ದ ಸಾಹಿತಿ ಹಾಗೂ ಗಾಂಧೀವಾದಿ ಗೊರೂರು ರಾಮಸ್ವಾಮಿ ಅಯ್ಯಂಗಾರ ಅದನ್ನು ಕನ್ನಡಕ್ಕೆ ಅನುವಾದಿಸಿದರು. ಗೊರೂರು ಅವರ ಅನುವಾದ ಕೇವಲ ಭಾಷಾಂತರವಲ್ಲ, ಅದು ಗಾಂಧೀಜಿಯ ಚಿಂತನೆಯ “ಸತ್ಯ”ವನ್ನು ಕನ್ನಡಿಗರ ಮನಸ್ಸಿಗೆ ಹತ್ತಿರವಾದ ಶ್ರೇಷ್ಠ ಸೇವೆ ಎಂದು ಹೇಳಬಹುದು. ಕನ್ನಡ ಓದುಗರಿಗೆ ಹೆಮ್ಮೆಯ ಕೊಡುಗೆಯಾಗಿದೆ.
ಮುನ್ನುಡಿಯಲ್ಲಿ ಗಾಂಧಿಯವರು ಹೀಗೆ ಹೇಳುತ್ತಾರೆ: “ನಿಜವಾದ ಆತ್ಮಚರಿತ್ರೆಯನ್ನು ಪ್ರಯತ್ನಿಸುವುದು ನನ್ನ ಉದ್ದೇಶವಲ್ಲ. ಸತ್ಯದೊಂದಿಗಿನ ನನ್ನ ಪ್ರಯೋಗಗಳ ಕಥೆಯನ್ನು ನಾನು ಹೇಳಲು ಬಯಸುತ್ತೇನೆ, ಮತ್ತು ನನ್ನ ಜೀವನವು ಪ್ರಯೋಗಗಳನ್ನು ಮಾತ್ರ ಒಳಗೊಂಡಿರುವುದರಿಂದ, ಕಥೆಯು ಆತ್ಮಚರಿತ್ರೆಯ ರೂಪವನ್ನು ಪಡೆಯುತ್ತದೆ ಎಂಬುದು ನಿಜ. ಆದರೆ ಅದರ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಪುಟವು ನನ್ನ ಪ್ರಯೋಗಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಮಾತ್ರ ಮಾತನಾಡುತ್ತದೆಯೇ ಎಂದು ನನಗೆ ಅಭ್ಯಂತರವಿಲ್ಲ.”
ಆತ್ಮಚರಿತ್ರೆಯ ಪರಿಚಯವನ್ನು ಅಧಿಕೃತವಾಗಿ ಗಾಂಧಿಯೇ ಬರೆದಿದ್ದಾರೆ, ಅದರಲ್ಲಿ ಯೆರ್ವಾಡಾ ಸೆಂಟ್ರಲ್ ಜೈಲಿನಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಜೊತೆ ಕೈದಿಯಾಗಿದ್ದ ಜೈರಾಮ್ದಾಸ್ ದೌಲತ್ರಾಮ್ ಅವರ ಒತ್ತಾಯದ ಮೇರೆಗೆ ಅವರು ತಮ್ಮ ಆತ್ಮಚರಿತ್ರೆಯನ್ನು ಹೇಗೆ ಮತ್ತೆ ಬರೆಯಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದ್ದಾರೆಂದು ಉಲ್ಲೇಖಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಆತ್ಮಚರಿತ್ರೆ ಬರೆಯುವ ಬಗ್ಗೆ ಸ್ನೇಹಿತರೊಬ್ಬರು ಕೇಳಿದ ಪ್ರಶ್ನೆಯ ಬಗ್ಗೆ ಅವರು ಯೋಚಿಸುತ್ತಾರೆ, ಇದು ಪಾಶ್ಚಿಮಾತ್ಯ ಅಭ್ಯಾಸ, ಇದು “ಪೂರ್ವದಲ್ಲಿ ಯಾರೂ ಮಾಡುವುದಿಲ್ಲ” ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸುತ್ತಾರೆ. ಗಾಂಧಿಯವರು ತಮ್ಮ ಆಲೋಚನೆಗಳು ನಂತರದ ಜೀವನದಲ್ಲಿ ಬದಲಾಗಬಹುದು ಎಂದು ಒಪ್ಪುತ್ತಾರೆ. ಆದರೆ ಅವರ ಚರಿತ್ರೆಯ ಉದ್ದೇಶ ಜೀವನದಲ್ಲಿ ಸತ್ಯದೊಂದಿಗಿನ ಅವರ ಪ್ರಯೋಗಗಳನ್ನು ಹೇಳುವುದು ಮಾತ್ರ. ಈ ಪುಸ್ತಕದ ಮೂಲಕ ಅವರು ರಾಜಕೀಯಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ತಮ್ಮ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಮತ್ತು ನೈತಿಕ ಪ್ರಯೋಗಗಳನ್ನು ಹೇಳಲು ಬಯಸುತ್ತಾರೆ. ಕೆಲ ಸಹಸಚರರು “ಆತ್ಮಚರಿತ್ರೆಯ ಬರೆಯುವುದು ಪಾಶ್ಚಾತ್ಯ ಪದ್ದತಿ” ಎಂದು ವಿರೋಧಿಸಿದರೂ ಗಾಂಧೀಜಿಯವರು ಅದನ್ನು ವೈಯಕ್ತಿಕ ಕೀರ್ತಿಗಾಗಿ ಅಲ್ಲಾ, ಬದಲಿಗೆ “ಸತ್ಯದೊಂದಿಗೆ ನನ್ನ ಪ್ರಯೋಗಗಳ ದಾಖಲೆಯಾಗಿರಲಿ” ಎಂದು ಸ್ಪಷ್ಟಪಡಿಸಿದರು. ನವಜೀವನ ಪತ್ರಿಕೆಯ ಮುಖಾಂತರ ಅವರು ದಕ್ಷಿಣ ಆಫ್ರಿಕಾದ ಸತ್ಯಾಗ್ರಹ ಹೋರಾಟದ ಕುರಿತು ಬರೆದ ಲೇಖನಗಳೇ ನಂತರ ಈ ಮಹತ್ವದ ಕೃತಿಗೆ ಆಧಾರವಾದವು. ೧೯೧೫ರಲ್ಲಿ ನಡೆದ ಭಾರತೀಯ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ನ ನಾಗ್ಪುರ ಅಧಿವೇಶನದ ಚರ್ಚೆಯ ನಂತರ ಪುಸ್ತಕವು ಕೊನೆಗೊಳ್ಳುತ್ತದೆ.
ಗಾಂಧಿಯವರು ಜನನ ಮತ್ತು ಪೋಷಕರಿಂದ ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿ, ಗಾಂಧಿಯವರು ಬಾಲ್ಯ, ಬಾಲ್ಯವಿವಾಹ, ಪತ್ನಿ ಮತ್ತು ಪೋಷಕರೊಂದಿಗಿನ ಸಂಬಂಧ, ಶಾಲೆಯಲ್ಲಿನ ಅನುಭವಗಳು, ಲಂಡನ್ಗೆ ಅವರ ಅಧ್ಯಯನ ಪ್ರವಾಸ, ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ಸಂಭಾವಿತ ವ್ಯಕ್ತಿಯಂತೆ ಇರಲು ಮಾಡಿದ ಪ್ರಯತ್ನಗಳು, ಆಹಾರ ಪದ್ಧತಿಯಲ್ಲಿನ ಪ್ರಯೋಗಗಳು, ದಕ್ಷಿಣ ಆಫ್ರಿಕಾಕ್ಕೆ ಅವರ ಪ್ರಯಾಣ, ವರ್ಣ ಪೂರ್ವಾಗ್ರಹದ ಅನುಭವಗಳು, ಧರ್ಮದ ಅನ್ವೇಷಣೆ, ಆಫ್ರಿಕಾದಲ್ಲಿ ಸಾಮಾಜಿಕ ಕೆಲಸ, ಭಾರತಕ್ಕೆ ಮರಳುವಿಕೆ, ರಾಜಕೀಯ ಜಾಗೃತಿ ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳಿಗಾಗಿ ಅವರ ನಿಧಾನ ಮತ್ತು ಸ್ಥಿರವಾದ ಕೆಲಸದ ನೆನಪುಗಳನ್ನು ನೀಡುತ್ತಾರೆ.
ಗಾಂಧೀಜಿಯವರು ಸ್ನೇಹಿತರ ಜೊತೆಗೆ ಸೇರಿ ಸಿಗರೇಟು ಸೇದಿದ್ದು, ಸಿಗರೇಟು ಖರೀದಿಸಲು ಹಣ ಕದ್ದಿದ್ದು, ಮೇಕೆಮಾಂಸ ತಿಂದಿದ್ದು, ಮುಂತಾದ ಪ್ರಸಂಗಗಳನ್ನು ಆತ್ಮಾವಲೋಕನದ ಮಾದರಿಯಲ್ಲಿ ಕಟ್ಟಿಕೊಡುತ್ತಾರೆ. ಮೇಕೆಮಾಂಸ ತಿಂದ ಪ್ರಸಂಗ ಮತ್ತು ಆನಂತರದ ಬೆಳವಣಿಗೆಗಳ ನಿರೂಪಣೆ ಆಸಕ್ತಿದಾಯಕವಾಗಿದೆ. ಮಾಂಸ ಸೇವನೆಯು, ಶಕ್ತಿವಂತ ಹಾಗೂ ಧೈರ್ಯವಂತನನ್ನಾಗಿ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ಇಂಗ್ಲಿಷರನ್ನು ಮಣಿಸಲು ಇದು ಸಹಾಯಕವಾಗುತ್ತದೆ ಎಂದು ಬಾಲಕ ಗಾಂಧಿ ಭಾವಿಸುತ್ತಾರೆ. ಬ್ರಿಟಿಷರನ್ನು ಮಣಿಸಲು ಮಾಂಸ ತಿನ್ನಬೇಕೆಂಬ ಬಯಕೆ ವಿಚಿತ್ರ ಎನ್ನಿಸಿದರೂ, ಬ್ರಿಟಿಷರ ವಿರುದ್ಧ ಬಾಲ್ಯದಲ್ಲೇ ಮೂಡಿದ್ದ ಅವರ ಪ್ರತಿರೋಧವನ್ನು ಇಲ್ಲಿ ಗಮನಿಸಬಹುದು. ಆನಂತರ ಧೂಮಪಾನ, ಮಾಂಸ ಸೇವನೆಗಳನ್ನು ತೊರೆದು ತಂದೆಗೆ ತಪ್ಪೊಪ್ಪಿಗೆ ಪತ್ರ ಬರೆದು ನೇರವಾಗಿ ಕೊಟ್ಟ ಸನ್ನಿವೇಶವನ್ನು ಗಾಂಧೀಜಿ ಭಾವುಕವಾಗಿ ವಿವರಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಹಾಗೆಂದು ಗಾಂಧೀಜಿ ಮಾಂಸಾಹಾರದ ವಿರೋಧಿಯಾಗಿರಲಿಲ್ಲ. ತಾಯಿ-ತಂದೆಗೆ ನೋವಾಗುತ್ತದೆಯೆಂದು ತಾನು ಅವರು ಬದುಕಿರುವವರೆಗೆ ಮಾಂಸಾಹಾರ ಸೇವನೆ ಮಾಡುವುದಿಲ್ಲವೆಂದೂ, ಅವರು ಗತಿಸಿದ ನಂತರ ತನಗೆ ‘ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ’ ಬಂದಾಗ, ಬಹಿರಂಗವಾಗಿಯೇ ತಿನ್ನುವುದಾಗಿಯೂ ಬರೆದುಕೊಂಡಿದ್ದಾರೆ. ತಾಯಿ, ತಂದೆ ಹಾಗೂ ಹಿರಿಯರ ಬಗ್ಗೆ ಇದ್ದ ಗೌರವ ಮತ್ತು ಅವರ ಕಟ್ಟುಪಾಡುಗಳು ತಮ್ಮ `ಹವ್ಯಾಸಗಳಿಗೆ’ ಅಡ್ಡಿಯಾಗಿ ‘ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ’ವನ್ನು ಕಸಿಯುತ್ತಿವೆಯೆಂಬ ಅನುಭವದಿಂದ ಬಾಲಕ ಗಾಂಧೀಜಿ, ತಳಮಳಕ್ಕೆ ಒಳಗಾಗುತ್ತಾರೆ. ತೃಪ್ತಿಯೇ ಇಲ್ಲದ ಮಾನಸಿಕ ತಳಮಳಗಳನ್ನು ತಾಳಿಕೊಳ್ಳಲಾರದೆ ಸ್ನೇಹಿತರೊಂದಿಗೆ ಸೇರಿ ಆತ್ಮಹತ್ಯೆ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳುವ ನಿರ್ಧಾರಕ್ಕೂ ಬರುತ್ತಾರೆ. ದತ್ತೂರಿ ಗಿಡದ ಬೀಜಗಳನ್ನು ತಿಂದರೆ ಸಾವು ಸಂಭವಿಸುತ್ತದೆಯೆಂದು ತಿಳಿದಿದ್ದ ಇವರು ಆ ಗಿಡಕ್ಕಾಗಿ ಹುಡುಕಿ, ಪತ್ತೆ ಮಾಡಿ, ಒಂದೆರಡು ಬೀಜ ತಿಂದು, ತಕ್ಷಣವೇ ಆತ್ಮಹತ್ಯೆಯ ನಿರ್ಧಾರದಿಂದ ಹಿಂದೆ ಸರಿಯುತ್ತಾರೆ. ‘ಆತ್ಮಹತ್ಯೆ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಬೇಕೆಂಬ ಆಲೋಚನೆಯಷ್ಟು ಅದನ್ನು ಸಾಧಿಸುವುದು ಸುಲಭವಲ್ಲ ಎಂದು ನಾನು ಮನಗಂಡೆ’ ಎಂದು ಬರೆಯುತ್ತಾರೆ.
ಗಾಂಧಿ ಆತ್ಮಚರಿತ್ರೆಯ ಒಂದು ಮುಖ್ಯ ಘಟನೆಯೆಂದರೆ ಅವರನ್ನು ಜಾತಿಭ್ರಷ್ಟರನ್ನಾಗಿ ಮಾಡಿದ್ದು. ವಿದ್ಯಾಭ್ಯಾಸಕ್ಕಾಗಿ ಲಂಡನ್ಗೆ ಹೊರಟಾಗ ಜಾತಿ ಮುಖಂಡರು ‘ಸಮುದ್ರಯಾನವು ತಮ್ಮ ಜಾತಿಯಲ್ಲಿ ನಿಷಿದ್ಧ’ವೆಂದು ವಿರೋಧಿಸುತ್ತಾರೆ. ಸಮುದ್ರಯಾನ ಮಾಡಿದರೆ ಬಂಧುಬಳಗದವರು ಗಾಂಧಿ ಜೊತೆಗೆ ಒಡನಾಡುವಹಾಗಿಲ್ಲ, ನೀರನ್ನು ಕೂಡ ಕೊಡುವಂತಿಲ್ಲ. ಆದರೆ ಗಾಂಧೀಜಿ ಬಗ್ಗಲಿಲ್ಲ. ‘ಜಾತಿ ಭ್ರಷ್ಟನನ್ನಾಗಿಸಿ; ನಾನು ಹೆದರುವುದಿಲ್ಲ’ ಎಂದರು. ಜಾತಿಯಿಂದ ಹೊರಹಾಕಲ್ಪಟ್ಟರು; ಜಾತಿಯಿಲ್ಲದವರಾದರು. ಇಂತಹ ಅನೇಕ ಪ್ರಸಂಗಗಳು ಗಾಂಧಿ ಆತ್ಮಚರಿತ್ರೆಯಲ್ಲಿ ಹಾಸುಹೊಕ್ಕಾಗಿವೆ. ವೈರುಧ್ಯಗಳೂ ಇವೆ. ಬ್ರಹ್ಮಚರ್ಯದ ಪ್ರಯೋಗ, ಅಸ್ಪೃಶ್ಯ ಮೂಲದ ಕ್ರಿಶ್ಚಿಯನ್ ಉದ್ಯೋಗಿಯ ಕಕ್ಕಸ್ಸಿನ ಕೊಡವನ್ನು ಶುದ್ಧ ಮಾಡದೆ ಇದ್ದ ಕಸ್ತೂರ್ ಬಾ ಅವರ ಬಗ್ಗೆ ನಡೆದುಕೊಂಡ ಗಂಡಾಳಿಕೆಯ ದರ್ಪ, ಆನಂತರದ ಪಶ್ಚಾತ್ತಾಪ- ಇಂತಹ ಅನೇಕ ಆತ್ಮಾವಲೋಕನ ಮತ್ತು ಮಂಥನಗಳಿಂದ ಗಾಂಧಿ ಆತ್ಮಚರಿತ್ರೆಯ ವೈರುಧ್ಯಗಳನ್ನು ಮೀರಿದ ಮಾಹಿತಿ ಕೇಂದ್ರವೂ ಆಗಿದೆ. ಗಾಂಧೀಜಿಯವರು ರೈಲಿನ ಮೂರನೇ ದರ್ಜೆ ಬೋಗಿಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಯಾಣಿಸಿ ಭಾರತವನ್ನು ‘ಕಂಡುಕೊಂಡದ್ದು’ ಅವರ ಬದುಕಿನ ಒಂದು ಮುಖ್ಯಘಟ್ಟ; ತನ್ನ ‘ವರ್ಗ’ವು ಅನುಭವಿಸುತ್ತಿರುವ ವಿಶೇಷ ಸವಲತ್ತುಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಆಗ ಮೂಡಿದ್ದು ಪಾಪಪ್ರಜ್ಞೆ. ಹೀಗಾಗಿ ಈ ಕೃತಿ ಗಾಂಧೀಜಿಯ ಅಂತರಂಗಕ್ಕೆ ಹಿಡಿದಂತಹ ಕನ್ನಡಿ ಸತ್ಯವನ್ನು ಹುಡುಕುವ ಮನುಷ್ಯನ ಅಂತರ್ಯಾನದ ದಾಖಲೆಯಾಗಿದೆ.
೧೯೨೦ರ ದಶಕದ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ಗಾಂಧಿಯವರು ಹಲವಾರು ನಾಗರಿಕ ಅಸಹಕಾರ ಅಭಿಯಾನಗಳನ್ನು ನಡೆಸಿದರು. ಶಾಂತಿಯುತವಾಗಿರಬೇಕೆಂಬ ಅವರ ಉದ್ದೇಶದ ಹೊರತಾಗಿಯೂ, ಹಲವಾರು ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿ ಹಿಂಸಾಚಾರದ ಘಟನೆಗಳು ಭುಗಿಲೆದ್ದವು. ಗಾಂಧಿಯವರು ೧೯೨೧ರ ಹಿಂದೆಯೇ ತಮ್ಮ ಆತ್ಮಚರಿತ್ರೆಯನ್ನು ಬರೆಯಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದ್ದರು ಆದರೆ ಅವರ ರಾಜಕೀಯ ಕಾರ್ಯಗಳಿಂದಾಗಿ ಆ ಕೆಲಸವನ್ನು ಪಕ್ಕಕ್ಕೆ ಇಡಬೇಕಾಯಿತು ಎಂದು ನೆನಪಿಸಿಕೊಂಡರು. ಅವರ ಹಿನ್ನೆಲೆ ಮತ್ತು ಜೀವನದ ಬಗ್ಗೆ ಏನಾದರೂ ಹೇಳಬೇಕೆಂಬ ಬಯಕೆಯನ್ನು ಸಹೋದ್ಯೋಗಿಗಳು ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಿದ ನಂತರ ಅವರು ಆ ಕೆಲಸವನ್ನು ವಹಿಸಿಕೊಂಡರು ಎಂದು ಅವರು ತಿಳಿಸುತ್ತಾರೆ. ವಸಾಹತುಶಾಹಿ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ೧೯೨೨ರಲ್ಲಿ ಅವರ ಮೇಲೆ ಪ್ರಚೋದನೆ ಮತ್ತು ನಿರ್ದಿಷ್ಟವಾಗಿ ಸರ್ಕಾರದ ವಿರುದ್ಧ ದ್ವೇಷವನ್ನು ಹುಟ್ಟುಹಾಕಿದ ಆರೋಪ ಹೊರಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಇದರ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ ಆರು ವರ್ಷಗಳ ಜೈಲು ಶಿಕ್ಷೆ ವಿಧಿಸಲಾಯಿತು. ಅವರು ಕೇವಲ ಎರಡು ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದರು, ಅನಾರೋಗ್ಯದ ಕಾರಣದಿಂದ ಬೇಗನೆ ಬಿಡುಗಡೆಯಾದರು.
೧೯೨೫ರವರೆಗಿನ ಗಾಂಧೀಜಿಯವರ ಆತ್ಮಚರಿತ್ರೆ ಕೂಡ ಅವರ ಬೆಳವಣಿಗೆ ಮತ್ತು ಬದಲಾವಣೆಯ ಚರಿತೆಯಾಗಿದೆ. ತಾಯಿ, ತಂದೆಯವರ ಬಗ್ಗೆ ಅಪಾರ ಭಕ್ತಿ ಹೊಂದಿದ್ದ ಗಾಂಧೀಜಿ ತಮ್ಮ ದೌರ್ಬಲ್ಯಗಳನ್ನು ತೆರೆದಿಡುತ್ತಲೇ ಆನಂತರ ಆದ ಬದಲಾವಣೆಗಳನ್ನು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತಾರೆ. ತಮ್ಮ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಪ್ರಮುಖ ಪ್ರಸಂಗವನ್ನು ‘ಪ್ರಯೋಗ’ ಎಂದೇ ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ. ಈ ಪ್ರಯೋಗಗಳ ಆಂತರ್ಯದಲ್ಲಿ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ, ಧಾರ್ಮಿಕ ಭಾವನೆಯಿದೆಯೆಂದು ಸ್ಪಷ್ಟಪಡಿಸುತ್ತಾರೆ. ‘ನಾನು ಕಟ್ಟಿಕೊಡುತ್ತಿರುವ ಕಥನಗಳು ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕವಾದವು ಅಥವಾ ಖಚಿತವಾಗಿ ನೈತಿಕವಾದವು. ಧರ್ಮದ ಮೂಲಸಾರವೇ ನೈತಿಕತೆ’ ಎಂದು ಹೇಳಿದ್ದಾರೆ.
ಈ ಆತ್ಮಚರಿತ್ರೆಯನ್ನು ೨೫ ನವೆಂಬರ್, ೧೯೨೫ ರಿಂದ ೩ ಫೆಬ್ರವರಿ, ೧೯೨೯ ರವರೆಗೆ ೧೬೬ ಕಂತುಗಳಲ್ಲಿ ಬರೆಯಲಾಯಿತು. ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ಅವರು ಪುಸ್ತಕ ಸ್ವರೂಪವನ್ನು ಅಳವಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ನಿರಾಕರಿಸಿದರು, ಆದರೆ ನಂತರ ಅದನ್ನು ವಾರಕ್ಕೊಮ್ಮೆ ಪ್ರಕಟವಾಗುವ ಪ್ರತ್ಯೇಕ ಅಧ್ಯಾಯಗಳೊಂದಿಗೆ ಧಾರಾವಾಹಿ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಬರೆಯಲು ಒಪ್ಪಿಕೊಂಡರು. ಇದು ನವಜೀವನದಲ್ಲಿ ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡಿತು. ಅನುಗುಣವಾದ ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ಅನುವಾದಗಳನ್ನು ಯಂಗ್ ಇಂಡಿಯಾದಲ್ಲಿ ಮುದ್ರಿಸಲಾಯಿತು ಮತ್ತು ದಕ್ಷಿಣ ಆಫ್ರಿಕಾದಲ್ಲಿ ಇಂಡಿಯನ್ ಒಪೀನಿಯನ್ ಮತ್ತು ಅಮೇರಿಕನ್ ಜರ್ನಲ್ ಯೂನಿಟಿಯಲ್ಲಿ ಮರುಮುದ್ರಣ ಮಾಡಲಾಯಿತು. ಹಿಂದಿ ಅನುವಾದವನ್ನು ನವಜೀವನದ ಹಿಂದಿ ಆವೃತ್ತಿಯಲ್ಲಿ ಬಹುತೇಕ ಏಕಕಾಲದಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟಿಸಲಾಯಿತು. ಪುಸ್ತಕದ ಮೂಲ ಇಂಗ್ಲೀಷ್ ಆವೃತ್ತಿಯು ಎರಡು ಸಂಪುಟಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿತ್ತು, ಅದರಲ್ಲಿ ಮೊದಲನೆಯದು ೧-೩ ಭಾಗಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿತ್ತು, ಆದರೆ ಎರಡನೆಯದು ೪-೫ ಭಾಗಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿತ್ತು. ಮೂಲ ಗುಜರಾತಿ ಆವೃತ್ತಿಯನ್ನು ಸತ್ಯ ನಾ ಪ್ರಯೋಗೋ (ಲಿಟ್. ಎಕ್ಸ್ಪರಿಮೆಂಟ್ಸ್ ವಿತ್ ಟ್ರುತ್) ಎಂದು ಪ್ರಕಟಿಸಲಾಯಿತು, ಇದು ಆತ್ಮಕಥಾ (ಲಿಟ್. ದಿ ಸ್ಟೋರಿ ಆಫ್ ಎ ಸೋಲ್) ಎಂಬ ಉಪಶೀರ್ಷಿಕೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿತ್ತು. ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ಆವೃತ್ತಿಯಾದ ಆನ್ ಆಟೋಬಯಾಗ್ರಫಿ, ಎಕ್ಸ್ಪರಿಮೆಂಟ್ಸ್ ವಿತ್ ಟ್ರುತ್ ಎಂಬ ಉಪಶೀರ್ಷಿಕೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿತ್ತು.
ಗಾಂಧಿ ಆತ್ಮಚರಿತ್ರೆ ಅವಧಿ ೫೬ ವರ್ಷಗಳು ಮಾತ್ರ. ಗಾಂಧೀಜಿ ಹುಟ್ಟಿದ್ದು ೧೮೬೯ರ ಅಕ್ಟೋಬರ್ ೨ರಂದು. ಆತ್ಮಚರಿತ್ರೆ ಹೊರಬಂದದ್ದು ೧೯೨೫ರ ನವೆಂಬರ್ ತಿಂಗಳಲ್ಲಿ. ಆನಂತರ ೨೩ ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲ ಗಾಂಧೀಜಿ ಬದುಕಿದ್ದರು. ಈ ೨೩ ವರ್ಷ ಗಾಂಧೀಜಿ ಬದುಕಿನ ಅತ್ಯಮೂಲ್ಯ ಆಕರಗಳೆಂದರೆ ತಪ್ಪಾಗಲಾರದು. ಯಾಕೆಂದರೆ, ಗಾಂಧೀಜಿಯವರು ಜಾತಿ, ವರ್ಣವೇ ಮುಂತಾದ ಸಾಮಾಜಿಕ ಸಂರಚನೆಗಳನ್ನು ಕುರಿತು ಮೊದಲು ಪ್ರತಿಪಾದಿಸಿದ್ದ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಜಡ ಚಿಂತನೆಗಳಿಗೆ, ಚಲನಶೀಲ ಪ್ರಗತಿಪರ ಆಯಾಮದೊರಕಿದ್ದು, ಇದೇ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ. ಆತ್ಮಚರಿತ್ರೆ ಫೆಬ್ರವರಿ ೧೯೨೯ರಲ್ಲಿ ಪೂರ್ಣಗೊಂಡಿತು.
ದಕ್ಷಿಣ ಆಫ್ರೀಕಾದಿಂದ ಭಾರತಕ್ಕೆ ಮರಳಿದನಂತರ, ಗಾಂಧೀಜಿ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯವನ್ನು ಮತ್ತು ಸತ್ಯದ ಶಕ್ತಿಯಿಂದ ಸಾಧಿಸಬೇಕೆಂಬ ದ್ರಢ ಸಂಕಲ್ಪ ಕೈಕೊಂಡರು. ತಮ್ಮ ಸಹಚರರೊಂದಿಗೆ ಶಾಂತಿ, ನೈತಿಕ ಜೀವನವನ್ನು ನಡೆಸಲು ಗುಜರಾತಿನ ಅಹಮದಾಬಾದನ ಕರ್ಚರಬ್ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಮೊದಲ ಆಶ್ರಮವನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದರು. ನಂತರ ಆಶ್ರಮವನ್ನು ಸಾಬರಮತಿ ತೀರಕ್ಕೆ ಸ್ತಳಾಂತರಿಸಿ ಸ್ವಾವಲಂಬನೆ ಮತ್ತು ಶುದ್ಧ ಜೀವನದ ತತ್ವಗಳನ್ನು ಕಾಯಕದ ಮೂಲಕ ಅನುಷ್ಟಾನಗೊಳಿಸಿದರು. ಸಾಬರಮತಿ ಆಶ್ರಮವು ಗಾಂಧೀಜಿಯವರ ಚಿಂತನೆÀಗಳ ಜೀವಂತ ಕರ್ಮಭೂಮಿಯಾಗಿ, ಭಾರತದ ನೈತಿಕ ಪುನರುತ್ಥಾನದ ಕೇಂದ್ರವಾಗಿ ರೂಪುಗೊಂಡಿತು. “ಸತ್ಯದೊಂದಿಗೆ ನನ್ನ ಪ್ರಯೋಗಗಳು” ೧೮೬೯ ರಿಂದ ೧೯೨೫ ರವರಗೆ ಅಂದರೆ ಗಾಂಧೀಜಿ ೫೬ ವರ್ಷಗಳ ಜೀವನಯಾನದ ದಾಖಲೆ ಆಗಿದೆ. ಈ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಅವರು ಸತ್ಯ, ಅಹಿಂಸೆ, ಸ್ವಾಲಂಭನೆ ಮತ್ತು ಮಾನವತೆಯ ಮೌಲ್ಯಗಳ ಮೇಲೆ ಮಾಡಿದ ಪ್ರಯೋಗಗಳೆಲ್ಲ ಈ ಕೃತಿಯ ಹೃದಯವಾಗಿದೆ. ಆದರೆ ಗಾಂಧೀಜಿಯ ಜೀವನಕಥೆ ಅಲ್ಲಿ ಅಂತ್ಯಗೊಳ್ಳುವದಿಲ್ಲ. ಈ ಕೃತಿ ಪ್ರಕಟವಾದ ನಂತರ ಮುಂದಿನ ೨೩ ವರ್ಷಗಳು(೧೯೨೫-೧೯೪೮) ಭಾರತದ ಇತಿಹಾಸದ ಜೀವಂತ ಪಾಠಗಳಾಗಿ ಪರಿಣಮಿಸಿದವು. ಈ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಅವರು ಸ್ವತಂತ್ರ ಹೋರಾಟ, ಅಸ್ಪೃಶ್ಯತೆ ನಿರ್ಮೂಲನೆ, ಗ್ರಾಮಾಭಿವೃದ್ಧಿ, ಮತ್ತು ಸ್ವರಾಜ್ಯದ ತತ್ವಪ್ರಚಾರಕ್ಕಾಗಿ ತಮ್ಮ ಸಂಪೂರ್ಣ ಜೀವನವನ್ನು ಅರ್ಪಿಸಿದರು. ೧೯೪೮ರ ಜನೇವರಿ ೩೦ರಂದು ನಾಥೊರಾಮ್ ಗೋಡ್ಸೆ ಅವರ ಗುಂಡಿನ ದಾಳಿಯಲ್ಲಿ ಮಹಾತ್ಮಾ ಗಾಂಧೀಜಿಯವರು ಬಲಿಯಾದರು. ಆ ಕ್ಷಣದಲ್ಲಿ ಅವರ ತುಟಿಯಿಂದ ಹೊರಬಂದ “ಹೇ ರಾಮ” ಎಂಬ ಶಬ್ದವು ಸತ್ಯ ಮತ್ತು ದೇವರ ಪರಮೋಚ್ಚ ಘೋಷಣೆ ಆಯಿತು.
ಹೀಗಾಗಿ, ಗಾಂಧೀಜಿಯವರ ಆತ್ಮಚರಿತ್ರೆಯ ಶತಮಾನೋತ್ಸವ ಕೇವಲ ಸಾಹಿತ್ಯಕ ದೃಷ್ಟಿಯಿಂದ ಒಂದು ಘಟನೆಯಲ್ಲ. ಅದು ಮಾನವ ಆತ್ಮದ ಆಳವಾದ ಪರಿಶೋಧನೆಯ ಸ್ಮರಣೆ, ಸತ್ಯ ಮತ್ತು ಅಹಿಂಸೆಯ ನೈತಿಕ ಪಥದ ಪುನರುಚ್ಚಾರಣೆ. ಈ ಕೃತಿ ಎಂದಿಗೂ ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬರಗೂ ಸತ್ಯದ ದಿಕ್ಕು ತೊರಿಸುವ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಮಾರ್ಗದರ್ಶಕವಾಗಿ ಬೆಳಗುತ್ತದೆ. ಗಾಂಧಿಯವರ ಆತ್ಮಚರಿತ್ರೆ ಇತರ ಆತ್ಮಚರಿತ್ರೆಗಳಿಗಿಂತ ಬಹಳ ಭಿನ್ನವಾಗಿದೆ. ಆತ್ಮಚರಿತ್ರೆಗಳು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಲೇಖಕರ ಆತ್ಮಹೊಗಳಿಕೆಯನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುತ್ತವೆ. ಅವರು ತಮ್ಮ ವಿರೋಧಿಗಳನ್ನು ಟೀಕಿಸಲು ಮತ್ತು ಜನರ ದೃಷ್ಟಿಯಲ್ಲಿ ತಮ್ಮದೇ ಆದ ಇಮೇಜ್ ಅನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸಲು ಬಯಸುತ್ತಾರೆ. ಗಾಂಧಿಯವರ ಆತ್ಮಚರಿತ್ರೆ ಇದೆಲ್ಲದರಿಂದ ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಮುಕ್ತವಾಗಿದೆ. ಇದು ನಮ್ರತೆ ಮತ್ತು ಸತ್ಯತೆಯಿಂದ ಗುರುತಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ. ಅವರು ಏನನ್ನೂ ಮರೆಮಾಡಿರಲಿಲ್ಲ. ವಾಸ್ತವವಾಗಿ, ಅವರು ತಮ್ಮ ಮೇಲೆ ತುಂಬಾ ಕಠಿಣವಾಗಿದ್ದಾರೆ. ಅವರು ಎಷ್ಟು ಒಳ್ಳೆಯವರು ಎಂದು ಜಗತ್ತಿಗೆ ತೋರಿಸಲು ಬಯಸಲಿಲ್ಲ. ಅವರು ಜನರಿಗೆ ಸತ್ಯದೊಂದಿಗಿನ ತಮ್ಮ ಪ್ರಯೋಗಗಳ ಕಥೆಯನ್ನು ಹೇಳಲು ಮಾತ್ರ ಬಯಸಿದ್ದರು, ಏಕೆಂದರೆ ಗಾಂಧಿಯವರು ಇತರ ಹಲವು ತತ್ವಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುವ ಸರ್ವೋಚ್ಚ ತತ್ವವಾಗಿದ್ದರು. ಸತ್ಯದ ಸಾಕ್ಷಾತ್ಕಾರವು ಮಾನವ ಜೀವನದ ಉದ್ದೇಶವಾಗಿದೆ. ಗಾಂಧಿ ಯಾವಾಗಲೂ ಸತ್ಯವನ್ನು ಅರಿತುಕೊಳ್ಳಲು ಶ್ರಮಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಅವರು ನಿರಂತರವಾಗಿ ತಮ್ಮಲ್ಲಿರುವ ಕಲ್ಮಶಗಳನ್ನು ತೆಗೆದುಹಾಕಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸಿದರು. ಅವರು ಯಾವಾಗಲೂ ತನಗೆ ತಿಳಿದಿರುವಂತೆ ಸತ್ಯಕ್ಕೆ ಅಂಟಿಕೊಳ್ಳಲು ಮತ್ತು ಸತ್ಯದ ಜ್ಞಾನವನ್ನು ದೈನಂದಿನ ಜೀವನಕ್ಕೆ ಅನ್ವಯಿಸಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸಿದರು. ಅವರು ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ತತ್ವಗಳನ್ನು ಪ್ರಾಯೋಗಿಕ ಸಂದರ್ಭಗಳಿಗೆ ಅನ್ವಯಿಸಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸಿದರು. ಅವರು ಅದನ್ನು ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಮನೋಭಾವದಲ್ಲಿ ಮಾಡಿದರು. ಸತ್ಯಕ್ಕೆ ಅಂಟಿಕೊಳ್ಳುವುದು ಎಂದರೆ ಸತ್ಯಾಗ್ರಹ. ಆದ್ದರಿಂದ ಗಾಂಧಿಯವರು ತಮ್ಮ ಪ್ರಯೋಗಗಳನ್ನು ‘ಸತ್ಯದೊಂದಿಗೆ ಪ್ರಯೋಗಗಳು’ ಅಥವಾ ‘ಸತ್ಯಾಗ್ರಹದ ವಿಜ್ಞಾನದಲ್ಲಿ ಪ್ರಯೋಗಗಳು’ ಎಂದು ಕರೆದರು. ಗಾಂಧಿಯವರು ಓದುಗರು ಆ ಪ್ರಯೋಗಗಳನ್ನು ವಿವರಣಾತ್ಮಕವಾಗಿ ಪರಿಗಣಿಸಿ ಆ ಬೆಳಕಿನಲ್ಲಿ ತಮ್ಮದೇ ಆದ ಪ್ರಯೋಗಗಳನ್ನು ನಡೆಸಬೇಕೆಂದು ವಿನಂತಿಸಿದರು.
ಈ ಅಂತರ್ಯಾನದ ತಾತ್ವಿಕ ಕೇಂದ್ರವೇ “ಸತ್ಯದ ಅನ್ವೇಷಣೆ.” ಗಾಂಧೀಜಿ ತಮ್ಮ ಆತ್ಮಚರಿತ್ರೆಯಲ್ಲಿ ಹೇಳಿದ್ದಾರೆ. “ಸತ್ಯವೇ ದೇವರು” ದೇವರನ್ನು ಕಾಣುವ ಪ್ರಯತ್ನದಲ್ಲಿ ನಾನು ಸತ್ಯವನ್ನು ಆರಾಧಿಸುತ್ತೇನೆ ಎಂದು ಅವರು ಸ್ಪಷ್ಟ ಪಡಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಅವರ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಕಾರ್ಯವೂ ಸತ್ಯ ಮತ್ತು ಅಹಿಂಸೆಯ ಪ್ರಯೊಗವಾಗಿತ್ತು. ಅವರು ಬರೆಯುತ್ತಾರೆ “ದೇವರನ್ನು ನಾನು ಎಂದು ಕಂಡಿಲ್ಲಾ, ಆದರೆ ಆತನ ಹುಡುಕಾಟದಲ್ಲಿ ಇದ್ದೇನೆ; ಆತನನ್ನು ಕಂಡುಕೊಳ್ಳಲು ನನ್ನ ಜೀವನದ ಪ್ರಿಯವಾದ ಎಲ್ಲವನ್ನು ಸ್ತ್ರೀ ಪುರುಷ, ಸಂಪತ್ತು, ಗೌರವ ಬಲಿದಾನ ಮಾಡಲು ಸಿದ್ದನಾಗಿದ್ದೇನೆ”. ಗಾಂಧೀಜಿಗೆ ಸತ್ಯವೆ ಧರ್ಮ, ಸತ್ಯವೆ ದೇವರು, ಸತ್ಯವೆ ಜೀವನದ ಉಸಿರು, ಆದ್ದರಿಂದ ಅವರ ಆತ್ಮ ಕಥೆ ಕೇವಲ ಜೀವನದ ಕಥೆಯಲ್ಲಿ ಅದು ಮಾನವನ ಮನಸ್ಸು ಮತ್ತು ಅತ್ಮವನ್ನು ಶುದ್ಧಗೊಳಿಸುವ ದಾರಿದೀಪವಾಗಿದೆ.
ಡಾ.ಎಸ್.ಬಿ. ಬಸೆಟ್ಟಿ
ಕರ್ನಾಟಕ ಸಾಹಿತ್ಯ ಅಕಾಡೆಮಿ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಪುರಸ್ಕೃತರು ಹಾಗೂ
ಸಹಾಯಕ ಪ್ರಾಧ್ಯಾಪಕರು
ಗಾಂಧೀ ಅಧ್ಯಯನ ವಿಭಾಗ,
ಕ.ವಿ.ವಿ. ಧಾರವಾಡ
ಮೊ. ಸಂ. ೯೭೪೨೪೮೧೬೦೧
About The Author
