"ಗಾದೆಗಳು, ಮತ್ತು ಕಾನೂನು ಅಂಶಗಳ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆ."ಒಂದು ಆಸಕ್ತಿದಾಯಕ ಲೇಖನ ವಿಜಯ ಅಮೃರಾಜ್‌ ಅವರ ಲೇಖನಿಯಿಂದ

ಕಾನೂನು ಸಂಗಾತಿ

ವಿಜಯ ಅಮೃತರಾಜ್.

” ಗಾದೆಗಳು, ”

ಕಾನೂನು ಅಂಶಗಳ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆ.

ಪರಿವಿಡಿ

1) ತಾಯಿಯಂತೆ ಮಗಳು ನೂಲಿನಂತೆ ಸೀರೆ.
2) ಬಡವನ ಕೋಪ ದವಡೆಗೆ ಮೂಲ.
3) ಅಡಕೆಗೆ ಹೋದ ಮಾನ ಆನೆ ಕೊಟ್ಟರು ಬಾರದು.
4) ಹಾಗಲಕಾಯಿಗೆ ಬೇವಿನಕಾಯಿ ಸಾಕ್ಷಿ ಹೇಳಿದ ಹಾಗೆ.
5) ಕಳ್ಳನ ಮನಸ್ಸು ಹುಳು ಹುಳುಗೆ.
6) ಇಬ್ಬರ ನ್ಯಾಯ, ಮೂರನೆಯವನಿಗೆ ಆದಾಯ.
7) ಅಂತೂ ಇಂತೂ ಕುಂತಿ ಮಕ್ಕಳಿಗೆ ರಾಜ್ಯವಿಲ್ಲ.
8) ಅತ್ತೆಗೆ ಒಂದು ಕಾಲ, ಸೊಸೆಗೊಂದು ಕಾಲ.
9) ಹುಣಸೇಮರ ಮುಪ್ಪಾಗದಿದ್ದರೂ, ಹುಳಿ ಮುಪ್ಪಾಗುವುದೇ?
10) ಮಾಡಿದ್ದುಣ್ಣೋ ಮಾರಾಯ.

***

“ತಾಯಿಯಂತೆ ಮಗಳು ನೂಲಿನಂತೆ ಸೀರೆ”:

“ತಾಯಿಯಂತೆ ಮಗಳು, ನೂಲಿನಂತೆ ಸೀರೆ” ಎಂಬುದು ಕೇವಲ ಒಂದು ಉಪಮಾಲಂಕಾರದ ಗಾದೆಯಲ್ಲ. ಅದು ತಲೆಮಾರುಗಳ ಸಂಸ್ಕಾರ, ಗುಣಧರ್ಮ ಮತ್ತು ಪರಿಸರದ ಪ್ರಭಾವವನ್ನು ಅತ್ಯಂತ ಸೊಗಸಾಗಿ ಬಿಂಬಿಸುವ ಜೀವನದರ್ಶನ. ಆದರೆ, ಈ ಆಳವಾದ ಸಾಮಾಜಿಕ ಹೇಳಿಕೆಯನ್ನು ನಾವು ಕಾನೂನಾತ್ಮಕ ದೃಷ್ಟಿಕೋನದಿಂದ ಮತ್ತು ಸಮಾನತೆಯ ಹಿನ್ನೆಲೆಯಲ್ಲಿ ನೋಡಿದಾಗ, ಅದರ ಆಯಾಮಗಳು ವಿಸ್ತಾರಗೊಳ್ಳುತ್ತವೆ.

1. ಸಂಸ್ಕಾರದ ನೂಲು ಮತ್ತು ಕಾನೂನಿನ ಹೊಣೆಗಾರಿಕೆ

ಗಾದೆಯ ಮೊದಲ ಭಾಗ – “ತಾಯಿಯಂತೆ ಮಗಳು” – ಮಗಳ ವ್ಯಕ್ತಿತ್ವ, ಶಿಕ್ಷಣ ಮತ್ತು ನಡವಳಿಕೆಯ ಮೇಲೆ ತಾಯಿಯ ಪಾತ್ರ ಎಷ್ಟು ಮಹತ್ವದ್ದು ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತದೆ. ಕಾನೂನಿನ ದೃಷ್ಟಿಯಲ್ಲಿ, ಇದು ಪೋಷಣೆಯ ಹಕ್ಕು ಮತ್ತು ಕರ್ತವ್ಯದ ನೆನಪು ಮಾಡುತ್ತದೆ.

ಶಿಕ್ಷಣದ ಹಕ್ಕು (Right to Education):
ತಾಯಿ ಅಥವಾ ಪೋಷಕರು ಮಗುವಿಗೆ ಉತ್ತಮ ಶಿಕ್ಷಣ ಮತ್ತು ಸಂಸ್ಕಾರ ನೀಡಲು ಕಾನೂನಿನ ಮೂಲಕವೇ ಬದ್ಧರಾಗಿದ್ದಾರೆ. ತಾಯಿಯ ಗುಣಮಟ್ಟದ ಮಾರ್ಗದರ್ಶನವು ಮಗಳನ್ನು ಉತ್ತಮ ಪ್ರಜೆಯನ್ನಾಗಿ ರೂಪಿಸಲು ಬುನಾದಿ ಹಾಕುತ್ತದೆ. ಉತ್ತಮ ಸಂಸ್ಕಾರವುಳ್ಳ ಮಗಳು ಸಮಾಜದ ಕಾನೂನು ಮತ್ತು ನೀತಿಸಂಹಿತೆಗಳನ್ನು ಗೌರವಿಸುವ ಸಾಧ್ಯತೆ ಹೆಚ್ಚು.

ಬಾಲ್ಯದ ನ್ಯಾಯ (Juvenile Justice):
ಒಂದು ವೇಳೆ ಮಗಳು ಯಾವುದೇ ತಪ್ಪು ಮಾಡಿದರೆ, “ತಾಯಿಯಂತೆ ಮಗಳು” ಎಂಬ ಸಾಮಾಜಿಕ ತೀರ್ಪಿನ ಜೊತೆಗೆ, ಕಾನೂನು ಪೋಷಕರ ಕಾಳಜಿ ಮತ್ತು ಮೇಲ್ವಿಚಾರಣೆಯ ಕೊರತೆಯನ್ನು ಸಹ ಪರಿಶೀಲಿಸುತ್ತದೆ. ಮಗುವಿನ ಮಾನಸಿಕ ಮತ್ತು ನೈತಿಕ ಬೆಳವಣಿಗೆಯ ಹೊಣೆಗಾರಿಕೆ ಪೋಷಕರ ಮೇಲಿದೆ ಎಂದು ಕಾನೂನು ಒತ್ತಿ ಹೇಳುತ್ತದೆ.

ಇದೊಂದು ಅಲಂಕಾರದ ಮಾತು, ಆದರೆ ಇಲ್ಲಿರುವ ಸುಂದರವಾದ ಸತ್ಯವೆಂದರೆ, ನೂಲಿನ ಗುಣಧರ್ಮವೇ ಸೀರೆಯ ಗುಣಮಟ್ಟವನ್ನು ನಿರ್ಧರಿಸುವಂತೆ, ತಾಯಿ ನೀಡುವ ಮೂಲಭೂತ ಮೌಲ್ಯಗಳು ಮಗಳ ಭವಿಷ್ಯದ ಕಾನೂನುಬದ್ಧ ಮತ್ತು ನೈತಿಕ ಜೀವನವನ್ನು ರೂಪಿಸುತ್ತವೆ.

ಇನ್ನೂ ಸೀರೆಯ ನೂಲು ಮತ್ತು ಆಸ್ತಿಯ ಹಕ್ಕು
ಗಾದೆಯ ಇನ್ನೊಂದು ಮಗ್ಗಲು ನೋಡುವುದಾದರೆ, “ನೂಲಿನಂತೆ ಸೀರೆ” ಗುಣಮಟ್ಟ ಮತ್ತು ಮೂಲದ ಪರಿಶುದ್ಧತೆಯನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ. ಇದನ್ನು ಕಾನೂನಿನ ಹಿನ್ನೆಲೆಯಲ್ಲಿ ನೋಡಿದರೆ, ಇದು ಮಹಿಳೆಯ ಆಸ್ತಿಯ ಹಕ್ಕುಗಳು ಮತ್ತು ಪಾರಂಪರಿಕ ನ್ಯಾಯದ ಕಡೆ ಗಮನ ಸೆಳೆಯುತ್ತದೆ.

ಆಸ್ತಿಯಲ್ಲಿ ಸಮಾನ ಪಾಲು (Equal Property Rights): ತಾಯಿ ಯಾವ ಹಕ್ಕುಗಳೊಂದಿಗೆ ಆಸ್ತಿಯನ್ನು (ಅಂದರೆ ಬದುಕಿನ ಸೀರೆ) ಪಡೆದಿರುತ್ತಾರೋ, ಅದನ್ನು ಯಾವುದೇ ಭೇದಭಾವವಿಲ್ಲದೆ ಮಗಳಿಗೂ (ಅಂದರೆ ನೂಲಿನಿಂದ ಬಂದ ಸೀರೆ) ವರ್ಗಾಯಿಸಬೇಕು ಎಂದು ಆಧುನಿಕ ಕಾನೂನುಗಳು ಒತ್ತಿ ಹೇಳುತ್ತವೆ. ಭಾರತದ ಹಿಂದೂ ಉತ್ತರಾಧಿಕಾರ ಕಾಯಿದೆ (Hindu Succession Act) ಯ ತಿದ್ದುಪಡಿಗಳು, ಮಗಳಿಗೆ ಆಸ್ತಿಯಲ್ಲಿ ಸಮಾನ ಪಾಲನ್ನು ಖಾತರಿಪಡಿಸಿ, ತಾಯಿಯ ಆಸ್ತಿಯು ಮಗಳಿಗೂ ಲಭ್ಯವಾಗುವಂತೆ ಮಾಡಿದೆ.

ಪಾರಂಪರಿಕ ಗುರುತು (Inheritance of Identity): “ನೂಲಿನಂತೆ ಸೀರೆ” ಎಂಬುದು ಮೂಲಭೂತವಾಗಿ ತಾಯಿಯ ಮೂಲ ಮತ್ತು ಗುರುತಿನ ಮುಂದುವರಿಕೆಯಾಗಿದೆ. ಕಾನೂನು ಗುರುತಿನಲ್ಲಿ, ಮಗಳು ತಾಯಿಯ ಕುಟುಂಬದ ಭಾಗವಾಗಿ ಆಸ್ತಿ ಮತ್ತು ಇತರ ಹಕ್ಕುಗಳನ್ನು ಪಡೆಯಲು ಅರ್ಹಳಾಗಿದ್ದಾಳೆ, ವಿಶೇಷವಾಗಿ ತಂದೆಯ ಗುರುತು ಅನಿಶ್ಚಿತವಾಗಿದ್ದಾಗ.

ಸಮಾನತೆಯ ಸೂಕ್ಷ್ಮ ಸವಾಲುಗಳು
ಗಾದೆಯು ಸಕಾರಾತ್ಮಕ ಅರ್ಥವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದರೂ, ಇದರಲ್ಲಿ ಅಡಗಿರುವ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ನಿರೀಕ್ಷೆಗಳು ಕಾನೂನು ಮತ್ತು ಸಮಾನತೆಯ ದೃಷ್ಟಿಯಿಂದ ಒಂದು ಸವಾಲನ್ನು ಒಡ್ಡುತ್ತವೆ.

ಸಮಾಜವು ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ತಾಯಿ ಮಾಡಿದ ಸಣ್ಣ ತಪ್ಪಿಗೆ ಮಗಳನ್ನು ದೂಷಿಸಲು “ತಾಯಿಯಂತೆ ಮಗಳು” ಎಂಬ ಮಾತನ್ನು ಬಳಸುತ್ತದೆ. ಆದರೆ, ಮಗಳಿಗೆ ತನ್ನದೇ ಆದ ಸ್ವತಂತ್ರ ವ್ಯಕ್ತಿತ್ವ ಮತ್ತು ಆಯ್ಕೆಗಳ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯವಿದೆ. ಆಧುನಿಕ ಕಾನೂನು ಮಗಳಿಗೆ ತನ್ನದೇ ಆದ ದಾರಿ, ವೃತ್ತಿ ಮತ್ತು ಜೀವನ ಸಂಗಾತಿಯನ್ನು ಆಯ್ಕೆ ಮಾಡುವ ವೈಯಕ್ತಿಕ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯದ ಹಕ್ಕನ್ನು (Right to Personal Liberty) ನೀಡುತ್ತದೆ. ತಾಯಿಯ ‘ಗೌರವ’ ಅಥವಾ ‘ಪರಂಪರೆ’ಯ ಭಾರವನ್ನು ಕಾನೂನು ಮಗಳ ಮೇಲೆ ಹೇರುವುದಿಲ್ಲ.

ಅಂದ್ಹಾಗೆ, “ತಾಯಿಯಂತೆ ಮಗಳು ನೂಲಿನಂತೆ ಸೀರೆ” ಎಂಬ ಮಾತು, ಪರಂಪರೆಯ ಸಾರ ಮತ್ತು ಸಂಸ್ಕಾರದ ಹರಿವನ್ನು ಬಣ್ಣಿಸುತ್ತದೆ. ಆದರೆ, ಇದನ್ನು ಕಾನೂನಾತ್ಮಕ ಹಿನ್ನೆಲೆ ಹೇಳುವುದೇನೆಂದರೆ, ಮಗಳು ಕೇವಲ ತಾಯಿಯ ನಕಲಲ್ಲ. ಅವಳು ಸ್ವತಃ ತನ್ನದೇ ಆದ ಗುಣಮಟ್ಟದ ಹೊಸ ನೂಲು. ಆ ಹೊಸ ನೂಲಿಗೆ ತಾಯಿಯ ಒಳ್ಳೆಯ ಸಂಸ್ಕಾರವು ಬಲ ನೀಡುತ್ತದೆ. ಮತ್ತು ಸಮಾನತೆಯ ಕಾನೂನುಗಳು ಅವಳಿಗೆ ತನ್ನದೇ ಆದ ಭವಿಷ್ಯದ ಸುಂದರ ಸೀರೆಯನ್ನು ನೇಯಲು ಸಂಪೂರ್ಣ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಮತ್ತು ರಕ್ಷಣೆಯನ್ನು ಒದಗಿಸುತ್ತವೆ. ಈ ಗಾದೆಯು ಸಂಸ್ಕಾರ ಮತ್ತು ಕಾನೂನುಗಳ ಸಮ್ಮಿಲನದಲ್ಲಿ, ಹೆಣ್ಣುಮಕ್ಕಳು ಸಮಾಜದಲ್ಲಿ ಘನತೆಯಿಂದ ಬದುಕಲು ಇರುವ ಸಾಮಾಜಿಕ ಮತ್ತು ಕಾನೂನಾತ್ಮಕ ಹೊಣೆಗಾರಿಕೆಯನ್ನು ನೆನಪಿಸುತ್ತದೆ.

***

‘ಬಡವನ ಕೋಪ ದವಡಿಗೆ ಮೂಲ‘.

‘ಬಡವನ ಕೋಪ ದವಡಿಗೆ ಮೂಲ’ ಎಂಬ ಈ ಕನ್ನಡ ಗಾದೆ ಮಾತಿನ ನೇರ ಅರ್ಥ ಹೀಗಿದೆ, ಬಡವನು ತನಗೆ ಒದಗಿದ ಅಸಹನೀಯ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಯಿಂದ ಕೋಪಗೊಂಡರೆ, ಆ ಕೋಪವು ಅಂತಿಮವಾಗಿ ಅವನ ದವಡೆಗೇ (ಅಂದರೆ, ದೇಹಕ್ಕೆ ಅಥವಾ ಸ್ವಯಂ ನಾಶಕ್ಕೆ) ಮೂಲವಾಗುತ್ತದೆ. ಇದು ಬಡತನ, ಅಸಹಾಯಕತೆ ಮತ್ತು ಆಕ್ರೋಶದ ನಡುವಿನ ವಿಷಮ ಚಕ್ರವನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ. ಕಾನೂನಿನ ದೃಷ್ಟಿಯಿಂದ ಈ ಗಾದೆಯನ್ನು ವಿಶ್ಲೇಷಿಸಿದಾಗ, ಆರ್ಥಿಕ ಸಂಕಷ್ಟವು ಹೇಗೆ ವ್ಯಕ್ತಿಯನ್ನು ನಿಯಮ ಉಲ್ಲಂಘನೆ ಮತ್ತು ಅಂತಿಮವಾಗಿ ಶಿಕ್ಷೆಗೆ ದೂಡಬಹುದು ಎಂಬುದನ್ನು ನಾವು ಕಾಣಬಹುದು.

ಈ ಗಾದೆಯಲ್ಲಿರುವ ‘ಕೋಪ’ಕ್ಕೆ ಮೂಲ ಕಾರಣ ಬಡತನ ಮತ್ತು ಆರ್ಥಿಕ ಅಸಮಾನತೆ. ಸಂವಿಧಾನವು ಎಲ್ಲರಿಗೂ ಸಮಾನ ಹಕ್ಕು ಮತ್ತು ಅವಕಾಶಗಳನ್ನು ನೀಡಿದ್ದರೂ, ವಾಸ್ತವದಲ್ಲಿ ಬಡವನು ದಿನನಿತ್ಯದ ಬದುಕು, ಆಹಾರ, ಆರೋಗ್ಯ, ಮತ್ತು ಶಿಕ್ಷಣದಂತಹ ಮೂಲಭೂತ ಅವಶ್ಯಕತೆಗಳಿಗಾಗಿ ಹೋರಾಡಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ನಿರಂತರ ವಂಚನೆಯ ಭಾವನೆಯು ವ್ಯಕ್ತಿಯಲ್ಲಿ ಆಳವಾದ ಹತಾಶೆ ಮತ್ತು ಅಕ್ರೋಶವನ್ನು ಹುಟ್ಟುಹಾಕುತ್ತದೆ.

ಈ ಹತಾಶೆಯನ್ನು ಕಾನೂನಾತ್ಮಕ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆಯಲ್ಲಿ ‘ಪ್ರಚೋದನೆ’ ಎಂಬ ಅಂಶಕ್ಕೆ ಹತ್ತಿರವಾಗಿದ್ದು, ಇದು ಕ್ರಿಮಿನಲ್ ಕಾಯಿದೆಗಳಲ್ಲಿ ಶಿಕ್ಷೆಯನ್ನು ತಗ್ಗಿಸುವ ಅಂಶವಾಗಬಹುದು. ಆದಾಗ್ಯೂ, ಬಡತನವು ಅಪರಾಧಕ್ಕೆ ಸಂಪೂರ್ಣ ಸಮರ್ಥನೆಯಾಗಲಾರದು.

‘ಬಡವನ ಕೋಪ ದವಡೆಗೆ ಮೂಲ’ ಗಾದೆಯ ಪ್ರಕಾರ, ಹತಾಶೆಯಿಂದ ಕೂಡಿದ ಬಡವನು ತನ್ನ ಕೋಪವನ್ನು ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಲು ಕಾನೂನನ್ನು ಕೈಗೆತ್ತಿಕೊಳ್ಳಬಹುದು. ಉದಾಹರಣೆಗೆ, ಕಳ್ಳತನ, ದರೋಡೆ, ಆಸ್ತಿಪಾಸ್ತಿ ಹಾನಿ, ಅಥವಾ ಹಿಂಸಾಚಾರದಲ್ಲಿ ತೊಡಗಬಹುದು. ಭಾರತೀಯ ನ್ಯಾಯ ಸಂಹಿತೆ (BNS) ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಈ ಕೃತ್ಯಗಳು ಅಪರಾಧಗಳಾಗಿದ್ದು, ಅಪರಾಧ ಮಾಡಿದ ವ್ಯಕ್ತಿ, ಆರ್ಥಿಕ ಹಿನ್ನೆಲೆ ಏನೇ ಇರಲಿ, ಕಾನೂನಿನ ಶಿಕ್ಷೆಗೆ ಅರ್ಹನಾಗುತ್ತಾನೆ. ನ್ಯಾಯಾಲಯದಲ್ಲಿ ಆರ್ಥಿಕ ಸಂಕಷ್ಟವನ್ನು ಪರಿಗಣಿಸಿದರೂ, ಅಪರಾಧಕ್ಕೆ ಶಿಕ್ಷೆ ಅನಿವಾರ್ಯ. ಈ ಶಿಕ್ಷೆಯು (ಜೈಲು ಅಥವಾ ದಂಡ) ಬಡವನ ಜೀವನವನ್ನು ಮತ್ತಷ್ಟು ಹಾಳುಮಾಡಿ, ಆತನ ‘ದವಡೆ’ಯನ್ನು ಗಾಯಗೊಳಿಸುತ್ತದೆ.

ಇದು ಇಷ್ಟಕ್ಕೆ ನಿಲ್ಲದು ಬಂಧನ, ವಿಚಾರಣೆ ಮತ್ತು ಶಿಕ್ಷೆಯ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯಲ್ಲಿ ಬಡವನು ತನ್ನ ದುಡಿಮೆ, ಸಮಯ ಮತ್ತು ಕಡಿಮೆ ಸಂಪನ್ಮೂಲಗಳನ್ನು ಕಳೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತಾನೆ. ಶಿಕ್ಷೆಯ ನಂತರ ಆತನಿಗೆ ಸಮಾಜದಲ್ಲಿ ಸಿಗುವ ಅವಕಾಶಗಳು ಮತ್ತಷ್ಟು ಕುಂಠಿತವಾಗುತ್ತವೆ. ಹೀಗಾಗಿ, ಅವನ ಕೋಪವು ಅವನಿಗೆ ಯಾವುದೇ ನ್ಯಾಯ ಒದಗಿಸದೆ, ಅವನ ಜೀವನವನ್ನು ಮತ್ತಷ್ಟು ದುರ್ಭರಗೊಳಿಸಿ ಹೀಗೆ ‘ದವಡೆಗೆ ಮೂಲ’ವಾಗುತ್ತದೆ.

ಈ ಗಾದೆಯು ಸರ್ಕಾರ ಮತ್ತು ಕಾನೂನು ವ್ಯವಸ್ಥೆಗೆ ಒಂದು ಕನ್ನಡಿಯಂತಿದೆ. ಸಂವಿಧಾನದ ಪರಿಚ್ಛೇದ 14 ರಂತೆ , ‘ಕಾನೂನು ಮುಂದೆ ಎಲ್ಲರೂ ಸಮಾನರು’ ಆದರೆ, ಆರ್ಥಿಕವಾಗಿ ದುರ್ಬಲರಾದವರು ಉತ್ತಮ ಕಾನೂನು ಸಲಹೆ, ತ್ವರಿತ ನ್ಯಾಯ ಮತ್ತು ದೀರ್ಘಕಾಲದ ಕಾನೂನು ಹೋರಾಟವನ್ನು ಎದುರಿಸಲು ಅಸಮರ್ಥರಾಗಿರುತ್ತಾರೆ. ‘ಬಡವನ ಕೋಪ’ ಉಂಟಾಗದಂತೆ ತಡೆಯಲು, ಕಾನೂನು ವ್ಯವಸ್ಥೆಯು ಈ ಕೆಳಗಿನ ಅಂಶಗಳ ಮೇಲೆ ಗಮನ ಹರಿಸಬೇಕು.

ಸಂವಿಧಾನದ ಪರಿಚ್ಛೇದ 39A ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಬಡವರಿಗೆ ಉಚಿತ ಕಾನೂನು ನೆರವು ಒದಗಿಸಬೇಕು. ಇದರಿಂದ ಬಡವನು ಕಾನೂನಿನ ಸಹಾಯವಿಲ್ಲದೆ ಆಕ್ರೋಶದಿಂದ ಅಕ್ರಮ ಮಾರ್ಗ ಹಿಡಿಯುವ ಸಾಧ್ಯತೆ ಕಡಿಮೆಯಾಗುತ್ತದೆ.

ಒಟ್ಟಾರೆಯಾಗಿ , ‘ಬಡವನ ಕೋಪ ದವಡಿಗೆ ಮೂಲ’ ಎಂಬ ಗಾದೆ ಒಂದು ಸಾಮಾಜಿಕ ವಾಸ್ತವವನ್ನು ಹೇಳುತ್ತದೆ. ಕಾನೂನಾತ್ಮಕವಾಗಿ, ಇದು ಒಂದು ಎಚ್ಚರಿಕೆಯ ಸಂಕೇತ. ಆರ್ಥಿಕ ಅಸಮತೋಲನವು ಸಾಮಾಜಿಕ ಶಾಂತಿ ಮತ್ತು ಕಾನೂನಿನ ಆಡಳಿತಕ್ಕೆ ಅಪಾಯಕಾರಿ. ಕೋಪದಿಂದ ಉಂಟಾಗುವ ಅಪರಾಧಗಳಿಗೆ ಕಾನೂನು ಶಿಕ್ಷೆ ನೀಡಲೇಬೇಕು. ಆದರೆ, ನ್ಯಾಯಾಲಯಗಳು ಮತ್ತು ಸರ್ಕಾರವು ಆ ಬಡವನು ಆ ಕ್ರಿಯೆಯನ್ನು ಮಾಡಲು ಪ್ರೇರೇಪಿಸಿದ ಆರ್ಥಿಕ ಸಂಕಷ್ಟದ ಮೂಲವನ್ನು ಪರಿಗಣಿಸಿ, ನ್ಯಾಯವನ್ನು ‘ಸಮರ್ಥವಾಗಿ’ ಮತ್ತು ‘ಸಮಾನವಾಗಿ’ ವಿತರಿಸಿದಾಗ ಮಾತ್ರ ಈ ಗಾದೆಯ ದುರಂತ ಸತ್ಯವನ್ನು ಬದಲಾಯಿಸಲು ಸಾಧ್ಯ. ಬಡವನ ಕೋಪವು ಅವನ ದವಡೆಗೆ ಮೂಲವಾಗದಿರಲು, ವ್ಯವಸ್ಥೆಯು ಅವನಿಗೆ ಬದುಕುವ ಆಸರೆಯನ್ನು ನೀಡಬೇಕು, ಅವಕಾಶಗಳನ್ನು ಒದಗಿಸಬೇಕು ಇದು ನಮ್ಮೆಲ್ಲರ ಜವಾಬ್ದಾರಿ.

***

‘ಅಡಕೆಗೆ ಹೋದ ಮಾನ ಆನೆ ಕೊಟ್ಟರು ಬಾರದು’.

‘ಅಡಕೆಗೆ ಹೋದ ಮಾನ ಆನೆ ಕೊಟ್ಟರು ಬಾರದು’ ಎಂಬ ಈ ಕನ್ನಡ ಗಾದೆ ಮಾತಿನ ಸಾರಾಂಶ, ಸಣ್ಣ ಕಾರಣಕ್ಕಾಗಿ ಕಳೆದುಕೊಂಡ ಗೌರವ ಮತ್ತು ಪ್ರತಿಷ್ಠೆ ಇಡೀ ಆನೆಯಷ್ಟು ದೊಡ್ಡ ಸಂಪತ್ತನ್ನು ಕೊಟ್ಟರೂ ಮರಳಿ ಬರಲಾರದು.

ಈ ಗಾದೆಯು ವ್ಯಕ್ತಿಯ ಮಾನಸಿಕ ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕ ಬಂಡವಾಳವಾದ ‘ಗೌರವ’ದ ಅಮೂಲ್ಯತೆಯನ್ನು ಒತ್ತಿಹೇಳುತ್ತದೆ. ಕಾನೂನಿನ ದೃಷ್ಟಿಯಿಂದ ಇದನ್ನು ವಿಶ್ಲೇಷಿಸಿದಾಗ, ಮಾನನಷ್ಟ , ಪ್ರತಿಷ್ಠೆಯ ಹಕ್ಕು, ಮತ್ತು ಕಾನೂನಿನ ಮೂಲಕ ಪರಿಹಾರ ಸಾಧ್ಯತೆಯ ಮಿತಿಗಳು ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿ ಗೋಚರಿಸುತ್ತವೆ.

ಮಾನ ಮತ್ತು ಕಾನೂನಿನ ರಕ್ಷಣೆ ಪ್ರತಿಷ್ಠೆಯ ಹಕ್ಕನ್ನು
ಭಾರತೀಯ ಸಂವಿಧಾನದ ಪರಿಚ್ಛೇದ 21 ಅಡಿಯಲ್ಲಿ, ಗೌರವಯುತವಾಗಿ ಬದುಕುವ ಹಕ್ಕು ಸೇರಿದೆ.

ವ್ಯಕ್ತಿಯ ಗೌರವವು ಅವನಿಗೆ ಬದುಕಲು ಇರುವ ಅತ್ಯಂತ ಮೂಲಭೂತ ಅವಶ್ಯಕತೆ. ಈ ಗಾದೆಯಲ್ಲಿ ಹೇಳಿರುವ ‘ಮಾನ’ವು ಈ ಕಾನೂನಾತ್ಮಕ ‘ಪ್ರತಿಷ್ಠೆಯ ಹಕ್ಕು’ವನ್ನೇ ಪ್ರತಿನಿಧಿಸುತ್ತದೆ.

ಕಾನೂನಿನ ಆಶಯವೆಂದರೆ, ವ್ಯಕ್ತಿಯ ಪ್ರತಿಷ್ಠೆಗೆ ಧಕ್ಕೆಯಾದಾಗ, ಕ್ರಿಮಿನಲ್ ಭಾರತೀಯ ನ್ಯಾಯ ಸಂಹಿತೆ – BNS ಸೆಕ್ಷನ್ 356 ಅಥವಾ ಸಿವಿಲ್ ಮಾನನಷ್ಟ ಮೊಕದ್ದಮೆಗಳ ಮೂಲಕ ಪರಿಹಾರ ನೀಡಬಹುದು.

ಮಾನನಷ್ಟ: ‘ಅಡಕೆಗೆ ಹೋದ ಮಾನ’
ಗಾದೆಯಲ್ಲಿ ಹೇಳಿರುವ ‘ಅಡಕೆ’ ಎಂಬ ಸಣ್ಣ ಕಾರಣವನ್ನು ಕಾನೂನಿನ ಪರಿಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ‘ಮಾನನಷ್ಟ’ ದಂತಹ ಅಪರಾಧ ಅಥವಾ ಸಿವಿಲ್ ದುಷ್ಕೃತ್ಯದ ಸಣ್ಣ ಪ್ರಚೋದನೆ ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಬಹುದು. ಯಾರೋ ಒಬ್ಬರು ಅಲ್ಪ ಕಾರಣಕ್ಕಾಗಿ ಸಾರ್ವಜನಿಕವಾಗಿ ಮಾನಹಾನಿ ಮಾಡುವ ಹೇಳಿಕೆ ನೀಡಬಹುದು ಅಥವಾ ಸುಳ್ಳು ಆರೋಪ ಮಾಡಬಹುದು.

ಕಾನೂನು, ಮಾನನಷ್ಟಕ್ಕೆ ದಂಡ ಮತ್ತು ಜೈಲು ಶಿಕ್ಷೆ ಅಥವಾ ಆರ್ಥಿಕ ಪರಿಹಾರ ನೀಡಬಹುದು. ಆದರೆ, ಮಾನನಷ್ಟ ಮೊಕದ್ದಮೆಯನ್ನು ಗೆದ್ದರೂ, ವ್ಯಕ್ತಿಯ ಗೌರವಕ್ಕೆ ಆದ ಹಾನಿ ಆಳವಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಒಮ್ಮೆ ಸಾರ್ವಜನಿಕವಾಗಿ ಗಾಸಿಗೊಂಡ ವ್ಯಕ್ತಿಯ ಪ್ರತಿಷ್ಠೆಯು ಸುಲಭವಾಗಿ ಪುನಃಸ್ಥಾಪನೆಯಾಗುವುದಿಲ್ಲ.

ಕೊನೆಯದಾಗಿ, ‘ಅಡಕೆಗೆ ಹೋದ ಮಾನ ಆನೆ ಕೊಟ್ಟರು ಬಾರದು’ ಎಂಬ ಗಾದೆ, ಕೇವಲ ನೈತಿಕ ಪಾಠವಲ್ಲ, ಇದು ಕಾನೂನಿನ ವ್ಯಾಪ್ತಿ ಮತ್ತು ಮಿತಿಯ ಕುರಿತಾದ ಒಂದು ಕಿವಿ ಮಾತು ಎನೆಂದರೇ, ಸಣ್ಣ ವಿಷಯಗಳಿಗಾಗಿಯೂ ಇನ್ನೊಬ್ಬರ ಪ್ರತಿಷ್ಠೆಗೆ ಧಕ್ಕೆ ತರಬೇಡಿ, ಮತ್ತು ನಿಮ್ಮ ಸ್ವಂತ ಗೌರವವನ್ನು ಯಾವುದೇ ‘ಅಡಕೆ’ಯಂತಹ ಅಲ್ಪ ಕಾರಣಕ್ಕಾಗಿ ಕಳೆದುಕೊಳ್ಳಬೇಡಿ. ಏಕೆಂದರೆ ಒಮ್ಮೆ ಹೋದ ಗೌರವವನ್ನು ‘ಆನೆ ಕೊಟ್ಟರು’ ಮರಳಿ ಪಡೆಯುವುದು ಅಸಾಧ್ಯ ಅಲ್ಲವೆ ಹಾಗಾಗಿ ತಾಳ್ಮೆಯಿಂದ ಮಾತ್ರ ಈ ತೊಂದರೆಯಿಂದ ಬಚಾವ ಆಗಲು ಸಾಧ್ಯ.

***

“ಹಾಗಲಕಾಯಿಗೆ ಬೇವಿನಕಾಯಿ ಸಾಕ್ಷಿ ಹೇಳಿದ ಹಾಗೆ”.

‘ಹಾಗಲಕಾಯಿಗೆ ಬೇವಿನಕಾಯಿ ಸಾಕ್ಷಿ ಹೇಳಿದ ಹಾಗೆ’ ಇದು ಕನ್ನಡದ ಈ ಜನಪ್ರಿಯ ಗಾದೆ ಮಾತು ಕೇವಲ ಕಹಿಯ ಸಾಮ್ಯತೆಯನ್ನು ಹೇಳುವುದಕ್ಕಷ್ಟೇ ಸೀಮಿತವಾಗಿಲ್ಲ. ಇದು ನಮ್ಮ ಸಮಾಜದಲ್ಲಿನ ‘ಸಾಕ್ಷ್ಯದ ವಿಶ್ವಾಸಾರ್ಹತೆ’ ಮತ್ತು ‘ನ್ಯಾಯದ ನಿಷ್ಪಕ್ಷಪಾತ’ ಎಂಬ ಅತ್ಯಂತ ಸೂಕ್ಷ್ಮವಾದ ಕಾನೂನು ಅಂಶಗಳ ಮೇಲೆ ಲಲಿತವಾದ ಬೆಳಕನ್ನು ಚೆಲ್ಲುತ್ತದೆ.

ಒಂದು ನ್ಯಾಯಾಲಯದಲ್ಲಿ, ನ್ಯಾಯಾಧೀಶರ ಮುಂದೆ ನಿಂತು, ಒಬ್ಬ ಹಾಗಲಕಾಯಿಯು (ಕಹಿಯಾದ ವ್ಯಕ್ತಿ ಅಥವಾ ದುಷ್ಕರ್ಮಿ) ತಾನು ಸಿಹಿಯೆಂದು ಘೋಷಿಸಿಕೊಂಡು, ಅದಕ್ಕೆ ತನ್ನಷ್ಟೇ ಕಹಿಯಾದ ಬೇವಿನಕಾಯಿಯನ್ನು (ಅದೇ ಗುಣದ ಮತ್ತೊಬ್ಬ ದುಷ್ಕರ್ಮಿ ಅಥವಾ ಪಕ್ಷಪಾತಿ) ಸಾಕ್ಷಿಯಾಗಿ ನಿಲ್ಲಿಸಿದರೆ, ಆ ಸಾಕ್ಷ್ಯಕ್ಕೆ ಎಷ್ಟು ಮೌಲ್ಯ ಬರಬಹುದು? ಅಲ್ವಾ.

ಕಾನೂನಿನ ದೃಷ್ಟಿಯಲ್ಲಿ, ಸಾಕ್ಷಿ ಹೇಳುವ ವ್ಯಕ್ತಿಯು ವಿಶ್ವಾಸಾರ್ಹವಾಗಿರಬೇಕು. ಅಂದರೆ, ಹಾಗಲಕಾಯಿ ಮತ್ತು ಬೇವಿನಕಾಯಿ ಎರಡೂ ಮೂಲತಃ ಕಹಿಯ ಗುಣವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಕಾರಣ, ಇವೆರಡೂ ಪರಸ್ಪರ ತಮ್ಮದೇ ಸ್ವಭಾವವನ್ನು ಸಮರ್ಥಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಹೊರಟರೆ, ಆ ಸಾಕ್ಷ್ಯಕ್ಕೆ ನೈಜ ಮೌಲ್ಯ ಸಿಗುವುದಿಲ್ಲ. ನ್ಯಾಯಾಲಯದಲ್ಲಿ, ಒಂದು ಪಕ್ಷಕ್ಕೆ ಹೆಚ್ಚು ಆಸಕ್ತಿ ಇರುವ ವ್ಯಕ್ತಿ ನೀಡುವ ಸಾಕ್ಷ್ಯವನ್ನು ಯಾವಾಗಲೂ ಸಂದೇಹದ ದೃಷ್ಟಿಯಿಂದ ನೋಡಲಾಗುತ್ತದೆ,
ಆಗ ಉದ್ದೇಶವು ಸತ್ಯವನ್ನು ಹೇಳುವುದಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ, ತಮ್ಮ ಗೆಳೆಯ ಅಥವಾ ಸಹವರ್ತಿಯನ್ನು ರಕ್ಷಿಸುವುದು ಆಗಿರುತ್ತದೆ.

ಕಾನೂನು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ‘ಸಹವರ್ತಿ ಅಪರಾಧಿ’ ನೀಡುವ ಸಾಕ್ಷ್ಯವನ್ನು ಅಪರಾಧ ಸಾಬೀತು ಮಾಡಲು ಸ್ವೀಕರಿಸುವುದಿಲ್ಲ, ಏಕೆಂದರೆ ಅವನಿಗೆ ತಾನೇ ಶಿಕ್ಷೆಯಿಂದ ತಪ್ಪಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಆಸಕ್ತಿ ಇರುತ್ತದೆ. ಇಲ್ಲಿ, ಹಾಗಲಕಾಯಿ ಮತ್ತು ಬೇವಿನಕಾಯಿ ಎರಡೂ ಒಂದೇ ‘ಕಹಿ’ಯ ಗುಣ ಹೊಂದಿರುವ ಕಾರಣ, ಇಬ್ಬರೂ ಸಹವರ್ತಿ ಅಪರಾಧಿಗಳಂತೆ ಕಾಣುತ್ತಾರೆ. ಒಬ್ಬರ ತಪ್ಪನ್ನು ಇನ್ನೊಬ್ಬರು ಮುಚ್ಚಿಹಾಕಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸುತ್ತಾರೆ ಎಂಬ ತರ್ಕ ನ್ಯಾಯಾಲಯದಲ್ಲಿ ಬಲಗೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಹೀಗಾಗಿ, ಇವರ ಸಾಕ್ಷ್ಯವನ್ನು ದೃಢೀಕರಿಸಲು ಸ್ವತಂತ್ರ ಮತ್ತು ನಿಷ್ಪಕ್ಷಪಾತ ಸಾಕ್ಷ್ಯಗಳು ಅಗತ್ಯ.

ನ್ಯಾಯಾಧೀಶರು ಕೇವಲ ಸಾಕ್ಷಿಗಳ ಮಾತನ್ನು ಕೇಳುವುದಿಲ್ಲ. ಬದಲಿಗೆ, ಅವರು ಆ ಹೇಳಿಕೆಗಳ ಹಿಂದಿನ ಉದ್ದೇಶ ಮತ್ತು ಸಂಬಂಧವನ್ನು ಪರಿಶೀಲಿಸುತ್ತಾರೆ. ‘ಬೇವಿನಕಾಯಿಯು ಹಾಗಲಕಾಯಿಗೆ ಸಾಕ್ಷಿ’ ಎಂದಾಗ, ಆ ಇಬ್ಬರ ನಡುವಿನ “ಕಹಿಯ ಸ್ನೇಹ” ಅಥವಾ “ದುಷ್ಟರ ಗುಂಪು” ಎದ್ದು ಕಾಣುತ್ತದೆ. ನ್ಯಾಯಾಲಯವು ಅಂತಹ ಪಕ್ಷಪಾತದ ಸಂಬಂಧಗಳನ್ನು ಗುರುತಿಸಿ, ಸಾಕ್ಷ್ಯವನ್ನು ತಳ್ಳಿಹಾಕುವ ಅಧಿಕಾರವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಇದು ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬರಿಗೂ ನಿಷ್ಪಕ್ಷಪಾತ ನ್ಯಾಯ ಸಿಗಬೇಕು ಎಂಬ ಕಾನೂನಿನ ಮೂಲಭೂತ ತತ್ವವನ್ನು ಎತ್ತಿಹಿಡಿಯುತ್ತದೆ.

ಈ ಗಾದೆಯು ನಮಗೆ ಕಲಿಸುವ ಪಾಠ ಸರಳವಾಗಿದೆ,ಸತ್ಯವು ಯಾವಾಗಲೂ ಅದರ ಮೂಲದಿಂದ ಸ್ವತಂತ್ರವಾಗಿರಬೇಕು. ಹೇಗೆ ನ್ಯಾಯಾಧೀಶರು ಒಬ್ಬ ವ್ಯಕ್ತಿ ನೀಡಿದ ಸಾಕ್ಷ್ಯವನ್ನು ಅದರ ಗುಣಮಟ್ಟದ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ಅಳೆಯುತ್ತಾರೋ, ಅದೇ ರೀತಿ ನಾವು ನಮ್ಮ ಜೀವನದಲ್ಲಿ ಯಾವುದೇ ಹೇಳಿಕೆಯನ್ನು ಅದರ ಮೂಲದ ಪಕ್ಷಪಾತವನ್ನು ಅರಿತು ಸ್ವೀಕರಿಸಬೇಕು. ದುಷ್ಕರ್ಮಿಯೊಬ್ಬನಿಗೆ ಮತ್ತೊಬ್ಬ ದುಷ್ಕರ್ಮಿ ನೀಡಿದ ಸಮರ್ಥನೆ ಎಂದಿಗೂ ‘ಸಿಹಿ’ಯಾದ ನ್ಯಾಯವನ್ನು ತಂದುಕೊಡುವುದಿಲ್ಲ. ಇದು ನ್ಯಾಯದ ಅಣಕ. ಹಾಗಾಗಿ, ನ್ಯಾಯದ ತಕ್ಕಡಿಯನ್ನು ಹಿಡಿದವರು ಯಾವಾಗಲೂ ‘ಬೇವಿನಕಾಯಿ ರಹಿತ’ ಸಾಕ್ಷ್ಯಗಳನ್ನು ಮಾತ್ರ ನಂಬಬೇಕು, ನೋಡಿ ನಮ್ಮ ಜನಪದವು ಸಾವಿರಾರು ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆಯೇ ನ್ಯಾಯಾಂಗ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ಮೂಲಭೂತ ದೋಷವನ್ನು ಸರಳ ನುಡಿಯಲ್ಲಿ ಹಿಡಿದಿಟ್ಟಿದ್ದಾರೆ ಅಲ್ವಾ.

***

“ಕಳ್ಳನ ಮನಸ್ಸು ಹುಳು ಹುಳುಗೆ.”

“ಕಳ್ಳನ ಮನಸ್ಸು ಹುಳು ಹುಳುಗೆ” ಎಂಬುದು ಒಂದು. ಇದೊಂದು ಕೇವಲ ಗಾದೆ ಮಾತಲ್ಲ, ಅಪರಾಧ ಮಾಡಿದ ವ್ಯಕ್ತಿಯ ಆಂತರಿಕ ಮನಸ್ಥಿತಿಯ ಕುರಿತಾದ ಆಳವಾದ ಮನೋವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಸತ್ಯವನ್ನು ಬಿಚ್ಚಿಡುವ ಒಂದು ದರ್ಶನ. ‘ಹುಳು ಹುಳು’ ಎಂಬ ಪದವು ನಿರಂತರವಾಗಿ ಕಚ್ಚುವ, ಕೊರೆಯುವ ಮತ್ತು ನೆಮ್ಮದಿಯನ್ನು ಕದಿಯುವ ಒಂದು ಆತಂಕದ ಭಾವನೆಯನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ.

ಯಾವುದೇ ವ್ಯಕ್ತಿ ಕಾನೂನುಬಾಹಿರವಾದ ಅಥವಾ ನೈತಿಕವಾಗಿ ತಪ್ಪು ಎನ್ನಿಸುವ ಕೆಲಸ ಮಾಡಿದಾಗ, ಆ ತಪ್ಪು ಬಾಹ್ಯ ಜಗತ್ತಿನಲ್ಲಿ ಗುಪ್ತವಾಗಿರಬಹುದು, ಆದರೆ ಅವರ ಮನಸ್ಸಿನೊಳಗೆ ಅದು ಒಂದು ನಿರಂತರವಾದ ನ್ಯಾಯಾಲಯವಾಗಿ ಮಾರ್ಪಡುತ್ತದೆ. ಕಳ್ಳನು ವಸ್ತುಗಳನ್ನು ಕದಿಯಬಹುದು, ಆದರೆ ಆ ಕಳುವಿನ ಕೃತ್ಯವು ಅವರ ಮನಸ್ಸಿನ ನೆಮ್ಮದಿಯನ್ನು ಕದಿಯುತ್ತದೆ. ರಾತ್ರಿ ಕಳೆಯಲು ಬೆಚ್ಚನೆಯ ಹಾಸಿಗೆ ಇದ್ದರೂ, ಕಣ್ಣು ಮುಚ್ಚಿದರೆ ಕಂಡದ್ದು ದಂಡನೆ, ಬೆಳಗ್ಗೆ ಎದ್ದರೆ ಕೇಳಿಸಿದ್ದು ಬಂಧನದ ಸದ್ದು. ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಸಣ್ಣ ಶಬ್ದ, ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬ ಹೊಸ ವ್ಯಕ್ತಿಯ ನೋಟ ಅವರಿಗೆ ಅನುಮಾನಾಸ್ಪದವಾಗಿ ಕಾಣುತ್ತದೆ. ಇದುವೇ ಹುಳು ಹುಳು.

ಕಾನೂನಿನ ಪರಿಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ಹೇಳುವುದಾದರೆ, ಇದನ್ನು ಮೆನ್ಸ್ ರಿಯಾ ಎನ್ನುತ್ತಾರೆ ಅಂದರೆ ‘ದೋಷಪೂರಿತ ಮನಸ್ಸು’ ಎಂಬ ತತ್ವಕ್ಕೆ ಹೋಲಿಸಬಹುದು. ಯಾವುದೇ ಅಪರಾಧವು ಕೇವಲ ‘ಕೃತ್ಯ’ ದಿಂದ ಪೂರ್ಣಗೊಳ್ಳುವುದಿಲ್ಲ, ಆ ಕೃತ್ಯವನ್ನು ಮಾಡುವ ಹಿಂದಿರುವ ‘ದುರುದ್ದೇಶ’ ಅಥವಾ ‘ದೋಷಪೂರಿತ ಮನಸ್ಸು’ ಮುಖ್ಯ. ಈ ಗಾದೆ ಮಾತು, ನ್ಯಾಯಾಲಯದ ಶಿಕ್ಷೆ ಆಗುವುದಕ್ಕಿಂತ ಮುಂಚೆಯೇ, ಆ ‘ದೋಷಪೂರಿತ ಮನಸ್ಸು’ ತಾನಾಗಿಯೇ ನೀಡುವ ಶಿಕ್ಷೆಯನ್ನು ವಿವರಿಸುತ್ತದೆ. ಆಂತರಿಕ ಭಯ, ಆತಂಕ ಮತ್ತು ಪಾಪಪ್ರಜ್ಞೆ ಇವುಗಳನ್ನು ಅನುಭವಿಸುವುದೇ ಕಳ್ಳನಿಗೆ ಮೊದಲ ಮತ್ತು ನಿರಂತರ ಶಿಕ್ಷೆ.

ನೆಮ್ಮದಿಯ ನಿದ್ರೆ, ಭಯವಿಲ್ಲದ ಮಾತುಕತೆ ಮತ್ತು ನೇರವಾದ ದೃಷ್ಟಿ ಇವೆಲ್ಲವೂ ಪ್ರಾಮಾಣಿಕತೆಗೆ ಸಿಗುವ ವರಗಳು. ಈ ವರಗಳನ್ನು ಕಳ್ಳನು ಕಳೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತಾನೆ. ಹಣ, ಆಸ್ತಿ ಅಥವಾ ಅಧಿಕಾರವನ್ನು ಅಕ್ರಮವಾಗಿ ಗಳಿಸಿದರೂ, ಆ ಗಳಿಕೆಯು ಆಂತರಿಕ ಶಾಂತಿಯನ್ನು ಎಂದಿಗೂ ತರಲಾರದು.
ಕೊನೆಯದಾಗಿ, “ಕಳ್ಳನ ಮನಸ್ಸು ಹುಳು ಹುಳುಗೆ” ಎಂಬುದು ಒಂದು ಎಚ್ಚರಿಕೆಯ ಮಾತು. ಪ್ರಪಂಚದಲ್ಲಿ ನೀವು ಎಷ್ಟೇ ಜಾಣ್ಮೆಯಿಂದ ತಪ್ಪಿಸಿಕೊಳ್ಳಬಹುದು, ಆದರೆ ನಿಮ್ಮ ಆತ್ಮಸಾಕ್ಷಿಯ ಕೋರ್ಟಿನಿಂದ ತಪ್ಪಿಸಿಕೊಳ್ಳುವುದು ಅಸಾಧ್ಯ. ಆದ್ದರಿಂದ, ಸತ್ಯ ಮತ್ತು ಪ್ರಾಮಾಣಿಕತೆಯ ಮಾರ್ಗವೇ ನೆಮ್ಮದಿಯ ಜೀವನಕ್ಕೆ ಇರುವ ಏಕೈಕ ರಹದಾರಿ.

***

“ಇಬ್ಬರ ನ್ಯಾಯ, ಮೂರನೆಯವನಿಗೆ ಆದಾಯ”.

“ಇಬ್ಬರ ನ್ಯಾಯ, ಮೂರನೆಯವನಿಗೆ ಆದಾಯ” ಎಂಬುದು ಕೇವಲ ಗಾದೆ ಮಾತಲ್ಲ, ಇದು ಮಾನವನ ಕಲಹ ಪ್ರವೃತ್ತಿ ಮತ್ತು ಆರ್ಥಿಕ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ಮೇಲೆ ಅದರ ಪರಿಣಾಮವನ್ನು ಅತ್ಯಂತ ಚುಟುಕಾಗಿ ವಿವರಿಸುವ ಒಂದು ಸಾಮಾಜಿಕ ಸೂತ್ರ. ಈ ಮಾತು, ನ್ಯಾಯ ಮತ್ತು ವಿವಾದಗಳು ಹೇಗೆ ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಉದ್ದೇಶಿತ ಫಲಿತಾಂಶಕ್ಕಿಂತ ಹೊರಗಿನ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳಿಗೆ ಲಾಭದ ಮೂಲವಾಗುತ್ತವೆ ಎಂಬುದನ್ನು ಸಾರುತ್ತದೆ.

ಒಂದು ವಿವಾದ ಅಥವಾ ನ್ಯಾಯಾಲಯದ ಮೊಕದ್ದಮೆ ಎಂದರೆ ಎರಡು ಬದಿಗಳ ನಡುವಿನ ತೀವ್ರ ಭಿನ್ನಾಭಿಪ್ರಾಯ. ಇಬ್ಬರೂ ತಮ್ಮದೇ ಆದ ಸತ್ಯವನ್ನು ಹಿಡಿದು, ತಮ್ಮ ಹಕ್ಕಿಗಾಗಿ ಹೋರಾಡಲು ನಿಲ್ಲುತ್ತಾರೆ. ಆದರೆ, ಈ ನ್ಯಾಯಾಂಗದ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯು ಕೇವಲ ದೂರುದಾರ ಮತ್ತು ಪ್ರತಿವಾದಿಯ ನಡುವಿನ ವಿಷಯವಾಗಿ ಉಳಿಯುವುದಿಲ್ಲ.

ಈ ಘರ್ಷಣೆ ಪ್ರಾರಂಭವಾಗುತ್ತಿದ್ದಂತೆ, ‘ಮೂರನೆಯವನು’ ಎಂಬ ಪಾತ್ರಗಳ ಸಮೂಹ ಸಕ್ರಿಯಗೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಮೊದಲಿಗೆ, ವಕೀಲರು ಮತ್ತು ಕಾನೂನು ಸಲಹೆಗಾರರು. ಪ್ರತಿವಾದಿ ಮತ್ತು ದೂರುದಾರ ಇಬ್ಬರೂ ತಮ್ಮ ವಾದವನ್ನು ಗೆಲ್ಲಲು ಅವರ ಶುಲ್ಕವನ್ನು ಪಾವತಿಸುತ್ತಾರೆ, ವಿವಾದವು ಹೆಚ್ಚಿದಷ್ಟೂ , ವಕೀಲರ ಶುಲ್ಕ ಹೆಚ್ಚುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಅವರಿಗದು ಆದಾಯವಾಗುತ್ತದೆ.

ಎರಡನೆಯದಾಗಿ, ನ್ಯಾಯಾಂಗ ವ್ಯವಸ್ಥೆ. ಅರ್ಜಿ ಶುಲ್ಕ, ಸ್ಟ್ಯಾಂಪ್ ಡ್ಯೂಟಿ, ಕೋರ್ಟ್ ಫೀಸ್, ಮತ್ತು ಸಾಕ್ಷಿಗಳ ಪ್ರಯಾಣದ ವೆಚ್ಚಗಳು ಇವೆಲ್ಲವೂ ಸರ್ಕಾರದ ಬೊಕ್ಕಸಕ್ಕೆ ಅಥವಾ ಪೂರಕ ಸೇವೆಗಳಿಗೆ ಆದಾಯ ತರುತ್ತವೆ.

ಮೂರನೆಯದಾಗಿ, ಮಧ್ಯವರ್ತಿಗಳು, ಪಂಚಾಯ್ತಿದಾರರು ಮತ್ತು ವಿವಾದಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ತಜ್ಞರು, ಸಾಕ್ಷಿಗಳು ತಮ್ಮ ಸೇವೆಗಳಿಗೆ ಹಣ ಪಡೆಯುತ್ತಾರೆ.

ಈ ಸಂಪೂರ್ಣ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯಲ್ಲಿ, ಮೂಲಭೂತವಾಗಿ ವಿವಾದಕ್ಕೆ ಸಿಲುಕಿದ ಎರಡೂ ಪಕ್ಷಗಳು ತಮ್ಮ ಸಮಯ, ಹಣ ಮತ್ತು ಮಾನಸಿಕ ನೆಮ್ಮದಿಯನ್ನು ಕಳೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತಲೇ ಇರುತ್ತಾರೆ. ಆದರೆ, ಕಾನೂನು ಚಕ್ರವನ್ನು ತಿರುಗಿಸುವ ಅಥವಾ ವಿವಾದವನ್ನು ಬಗೆಹರಿಸಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡುವ ಮೂರನೆಯವರಿಗೆ ಇದು ಆರ್ಥಿಕ ಚಟುವಟಿಕೆಯ ಮೂಲವಾಗುತ್ತದೆ.

ಹಾಗಾಗಿ, ಸಣ್ಣ ವಿವಾದಗಳನ್ನು ಬೆಳೆಸುವುದಕ್ಕಿಂತ, ಅವುಗಳನ್ನು ಪರಸ್ಪರ ಮಾತುಕತೆಯ ಮೂಲಕ ಬೇಗನೆ ಇತ್ಯರ್ಥಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳುವುದು ಉತ್ತಮ. ಜಗಳವು ಹೆಚ್ಚಿದಷ್ಟೂ, ಜಗಳವಾಡುವವರ ಜೇಬು ಖಾಲಿಯಾಗುತ್ತಾ ಹೋಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಆ ವಿವಾದದ ಮಾರುಕಟ್ಟೆಯಲ್ಲಿ ಹಣ ಸಂಪಾದಿಸುವ ‘ಮೂರನೆಯವರ’ ಬೊಕ್ಕಸ ತುಂಬುತ್ತಾ ಹೋಗುತ್ತದೆ. ನ್ಯಾಯ ಪಡೆಯುವುದು ಮುಖ್ಯವಾದರೂ, ಆ ನ್ಯಾಯದ ದಾರಿಯು ನಮಗೇ ಆರ್ಥಿಕವಾಗಿ ನಷ್ಟ ತರಬಾರದು ಎಂಬುದನ್ನು ಈ ಗಾದೆ ಮಾತು ನೆನಪಿಸುತ್ತದೆ.

***

“ಸತ್ಯಕ್ಕೆ ಸಾವಿಲ್ಲ, ಸುಳ್ಳಿಗೆ ಸುಖವಿಲ್ಲ” .

“ಸತ್ಯಕ್ಕೆ ಸಾವಿಲ್ಲ, ಸುಳ್ಳಿಗೆ ಸುಖವಿಲ್ಲ” ಎಂಬುದು ಜೀವನದ ಒಂದು ಸಾರ್ವಕಾಲಿಕ ನೀತಿ ಪಾಠ. ಆದರೆ, ಈ ಗಾದೆ ಮಾತು ನ್ಯಾಯಾಲಯದ ಪೀಠದಲ್ಲಿ ನಿಂತಾಗ ಇದರ ಮಹತ್ವ ಇನ್ನಷ್ಟು ಪ್ರಕಾಶಮಾನವಾಗುತ್ತದೆ. ನ್ಯಾಯ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯು ಇಡೀ ಸಮಾಜದ ಸತ್ಯಾನ್ವೇಷಣೆಯ ಅಂತಿಮ ಕೇಂದ್ರವಾಗಿದೆ.

ಕಾನೂನು ದೃಷ್ಟಿಯಲ್ಲಿ, ‘ಸತ್ಯಕ್ಕೆ ಸಾವಿಲ್ಲ’ ಎಂದರೆ ನ್ಯಾಯಾಲಯದ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯು ಸತ್ಯದ ಆವಿಷ್ಕಾರ ದತ್ತ ಸದಾ ಒಲವು ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ. ಅಪರಾಧ ನಡೆದಾಗ ಅಥವಾ ವಿವಾದ ಉಂಟಾದಾಗ, ಮೊಕದ್ದಮೆಯ ಪ್ರತಿ ಹಂತದಲ್ಲೂ ಸಾಕ್ಷ್ಯ, ಪುರಾವೆ ಮತ್ತು ಸಾಕ್ಷಿಗಳ ಹೇಳಿಕೆಗಳ ಮೂಲಕ ನ್ಯಾಯಾಧೀಶರು ವಾಸ್ತವಾಂಶವನ್ನು ಹೊರತರಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸುತ್ತಾರೆ. ತಾತ್ಕಾಲಿಕವಾಗಿ ಸುಳ್ಳು ಮೇಲುಗೈ ಸಾಧಿಸಿದರೂ, ದಾಖಲೆಗಳು, ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಸಾಕ್ಷ್ಯಗಳು (DNA, ಫೋರೆನ್ಸಿಕ್ ವರದಿಗಳು) ಅಥವಾ ಕಾಲ ಕಳೆದ ನಂತರ ಬದಲಾಗುವ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಗಳು ಅಂತಿಮವಾಗಿ ಸತ್ಯವನ್ನು ಹೊರಗೆಳೆಯುತ್ತವೆ. ಸತ್ಯವು ಒಂದು ಘನವಾದ ಮೂಲಾಧಾರದಂತೆ, ಅದನ್ನು ಮುಚ್ಚಿಹಾಕಲು ಮಾಡಿದ ಪ್ರಯತ್ನಗಳೆಲ್ಲವೂ ಕೊನೆಗೆ ವಿಫಲವಾಗುತ್ತವೆ. ಸತ್ಯವು ದೀರ್ಘಕಾಲದವರೆಗೆ ಮರೆಮಾಚಲ್ಪಟ್ಟರೂ, ಅದು ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿರುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಯಾವಾಗಲೂ ನ್ಯಾಯದ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಪುನಃ ಸ್ಥಾಪನೆಯಾಗುತ್ತದೆ.

ಇನ್ನು, ‘ಸುಳ್ಳಿಗೆ ಸುಖವಿಲ್ಲ’ ಎಂಬುದು ಕೇವಲ ನೈತಿಕ ಎಚ್ಚರಿಕೆ ಮಾತ್ರವಲ್ಲ, ಇದು ಕಾನೂನಿನ ಕಠಿಣ ಪರಿಣಾಮಗಳ ಕುರಿತಾದ ಎಚ್ಚರಿಕೆ. ಕಾನೂನು ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯಲ್ಲಿ ಯಾರಾದರೂ ಉದ್ದೇಶಪೂರ್ವಕವಾಗಿ ಸುಳ್ಳು ಹೇಳಿಕೆ ನೀಡಿದರೆ ಅಥವಾ ಸುಳ್ಳು ದಾಖಲೆಗಳನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಸಿದರೆ, ಅದಕ್ಕೆ ಶಪಥ ಸುಳ್ಳು ಹೇಳಿಕೆ ಅಥವಾ ನ್ಯಾಯಾಲಯದ ಅವಮಾನ ದಂತಹ ಕಾನೂನು ಶಿಕ್ಷೆಗಳು ಕಾದಿರುತ್ತವೆ. ಅಪರಾಧಿಯು ತಾತ್ಕಾಲಿಕವಾಗಿ ತಪ್ಪಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಸುಳ್ಳಿನ ಗೋಡೆ ಕಟ್ಟಬಹುದು, ಆದರೆ ಆ ಗೋಡೆ ಒಮ್ಮೆ ಕುಸಿದರೆ, ಸುಳ್ಳು ಹೇಳಿದ್ದಕ್ಕಾಗಿ ಮತ್ತು ಅಪರಾಧ ಮಾಡಿದ್ದಕ್ಕಾಗಿ ಎರಡಕ್ಕೂ ದಂಡನೆಯನ್ನು ಎದುರಿಸಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ. ಕಾನೂನು ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ, ಈ ಸುಳ್ಳು ಅವರಿಗೆ ‘ಸುಖ’ ನೀಡುವ ಬದಲು, ಹೆಚ್ಚುವರಿ ‘ದಂಡನೆ’ಯ ರೂಪದಲ್ಲಿ ನೋವನ್ನು ನೀಡುತ್ತದೆ.

ಬಹಳ ಮುಖ್ಯವಾಗಿ, ನ್ಯಾಯಾಲಯದ ಆವರಣವು ಕೇವಲ ಕಟ್ಟಡವಲ್ಲ, ಅದು ಸತ್ಯವನ್ನು ಆರಾಧಿಸುವ ಒಂದು ವೇದಿಕೆ. ಈ ಗಾದೆ ಮಾತು ನ್ಯಾಯಾಧೀಶರಿಗೆ ಸತ್ಯವನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಲು ಪ್ರೇರಣೆ ನೀಡಿದರೆ, ಪಕ್ಷಕಾರರಿಗೆ ಮತ್ತು ಸಾಕ್ಷಿಗಳಿಗೆ ನ್ಯಾಯಾಲಯದ ಮುಂದೆ ಸುಳ್ಳು ಹೇಳದಂತೆ ಗಂಭೀರ ಎಚ್ಚರಿಕೆ ನೀಡುತ್ತದೆ. ಅಂತಿಮ ವಿಜಯ ಸತ್ಯಕ್ಕೇ ಮೀಸಲು ಮತ್ತು ಸುಳ್ಳು ಹೇಳಿದವರಿಗೆ ಅಲ್ಪಕಾಲೀನ ‘ಸುಖ’ ಸಿಕ್ಕರೂ, ಅದು ಅಂತಿಮವಾಗಿ ದುಃಖ ಮತ್ತು ಕಾನೂನು ದಂಡನೆಯಲ್ಲಿ ಅಂತ್ಯಗೊಳ್ಳುತ್ತದೆ ಅಲ್ವಾ.

***

“ಅಂತೂ ಇಂತೂ ಕುಂತಿ ಮಕ್ಕಳಿಗೆ ರಾಜ್ಯವಿಲ್ಲ“.

“ಅಂತೂ ಇಂತೂ ಕುಂತಿ ಮಕ್ಕಳಿಗೆ ರಾಜ್ಯವಿಲ್ಲ” ಎಂಬ ಗಾದೆ ಮಾತು ಮಹಾಭಾರತದ ಕಥಾ ಹಂದರದಿಂದ ಆಯ್ದುಕೊಂಡಿದ್ದರೂ, ಇದು ರಾಜಕೀಯ, ಆಡಳಿತಾತ್ಮಕ ನ್ಯಾಯ ಮತ್ತು ಉತ್ತರಾಧಿಕಾರದ ಕಾನೂನಿನ ದೃಷ್ಟಿಯಿಂದ ಒಂದು ದೀರ್ಘಕಾಲಿಕ ಸತ್ಯವನ್ನು ಬಿಂಬಿಸುತ್ತದೆ. ಈ ಮಾತು, ಕಾನೂನುಬದ್ಧ ಹಕ್ಕುಗಳಿದ್ದರೂ, ಪ್ರಬಲರ ಮತ್ತು ಪ್ರಭಾವಿಗಳ ಒತ್ತಡದಿಂದ ನ್ಯಾಯವು ವಿಳಂಬವಾಗಬಹುದು ಅಥವಾ ನಿರಾಕರಿಸಲ್ಪಡಬಹುದು ಎಂಬ ವಾಸ್ತವವನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ.

ಉತ್ತರಾಧಿಕಾರ ಮತ್ತು ಕಾನೂನುಬದ್ಧ ಹಕ್ಕು
ಪಾಂಡವರು, ಧೃತರಾಷ್ಟ್ರನ ಸಹೋದರನಾದ ಪಾಂಡುವಿನ ಮಕ್ಕಳು. ಸಿಂಹಾಸನದ ಮೇಲೆ ಅವರಿಗೆ ನ್ಯಾಯಸಮ್ಮತ ಮತ್ತು ಕಾನೂನುಬದ್ಧ ಹಕ್ಕಿತ್ತು. ಆಧುನಿಕ ಕಾನೂನುಗಳಲ್ಲಿರುವಂತೆ, ಇಲ್ಲಿ ರಕ್ತಸಂಬಂಧದ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ಹಕ್ಕು ಇತ್ತು. ಆದರೆ, ಈ ಗಾದೆ ಮಾತು ಹೇಳುವಂತೆ, ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲದ ಹೋರಾಟ, ಕೌಟುಂಬಿಕ ರಾಜಕೀಯ ಮತ್ತು ಕುತಂತ್ರಗಳ ನಂತರವೂ ನ್ಯಾಯ ಸಿಗುವುದು ಕಷ್ಟವಾಯಿತು. ಇದು ಕಾನೂನು ಇದ್ದರೂ ಅದನ್ನು ಬಲಪ್ರಯೋಗದಿಂದ ನಿರಾಕರಿಸುವ ಪ್ರಬಲರ ಮನಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ಪ್ರತಿನಿಧಿಸುತ್ತದೆ.

‘ವಿಳಂಬವಾದ ನ್ಯಾಯವೇ, ನ್ಯಾಯ ನಿರಾಕರಣೆ’ ,
ಕುಂತಿ ಮಕ್ಕಳ ಹಕ್ಕುಗಳನ್ನು ಪದೇ ಪದೇ ನಿರಾಕರಿಸಲಾಯಿತು, ಗಡೀಪಾರು ಮಾಡಲಾಯಿತು ಮತ್ತು ವಂಚಿಸಲಾಯಿತು. ನ್ಯಾಯಕ್ಕಾಗಿ ಅವರು ಹದಿನಾಲ್ಕು ವರ್ಷಗಳ ವನವಾಸವನ್ನು ಅನುಭವಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಅಂತಿಮವಾಗಿ ಭೀಕರ ಯುದ್ಧವನ್ನೂ ಮಾಡಬೇಕಾಯಿತು. ಕಾನೂನು ದೃಷ್ಟಿಯಲ್ಲಿ, ಇದು ನ್ಯಾಯವನ್ನು ಬೇಕಂತಲೇ ವಿಳಂಬಗೊಳಿಸುವುದು. ಒಂದು ನ್ಯಾಯಸಮ್ಮತವಾದ ಹಕ್ಕು ತಕ್ಷಣ ಸಿಗಬೇಕಾದಾಗ, ದೀರ್ಘಕಾಲದ ಹೋರಾಟ ಮತ್ತು ಕಷ್ಟವನ್ನು ಎದುರಿಸಬೇಕಾಗಿ ಬಂದರೆ, ಆ ನ್ಯಾಯದ ಮೌಲ್ಯ ಕಡಿಮೆಯಾಗುತ್ತದೆ. “ಅಂತೂ ಇಂತೂ” ಎಂಬ ಪದಗಳು, ಎಷ್ಟೇ ಹೋರಾಡಿದರೂ ಮತ್ತು ತಡವಾದರೂ ಸಹ ಆ ಹಕ್ಕು ಸುಲಭವಾಗಿ ಸಿಗಲಿಲ್ಲ ಎಂಬ ದುರಂತವನ್ನು ಎತ್ತಿ ತೋರಿಸುತ್ತವೆ.

ರಾಜಕೀಯ ಇಚ್ಛಾಶಕ್ತಿಯ ಕೊರತೆಯು ಸಹ ಈ ಗಾದೆ ಮಾತಲ್ಲಿ ನೋಡಬಹುದು , ಧೃತರಾಷ್ಟ್ರ ಮತ್ತು ಇತರ ಹಿರಿಯರು ನ್ಯಾಯವನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸುವ ರಾಜಕೀಯ ಇಚ್ಛಾಶಕ್ತಿ ಅಥವಾ ಧೈರ್ಯವನ್ನು ತೋರಿಸಲಿಲ್ಲ. ಕಾನೂನಿನ ನೀತಿಗಳಿದ್ದರೂ, ಅವುಗಳನ್ನು ಕಾರ್ಯಗತಗೊಳಿಸಲು ಆಡಳಿತಗಾರರು ವಿಫಲವಾದಾಗ, ದುರ್ಬಲರಿಗೆ ನ್ಯಾಯ ಸಿಗುವುದಿಲ್ಲ. ಈ ಗಾದೆ ಮಾತು, ಕಾನೂನುಗಳ ಯಶಸ್ಸು ಕೇವಲ ಅವುಗಳ ರಚನೆಯಲ್ಲಿ ಇರುವುದಿಲ್ಲ, ಬದಲಿಗೆ ಅವುಗಳನ್ನು ಜಾರಿಗೊಳಿಸುವವರ ಪ್ರಾಮಾಣಿಕತೆ ಮತ್ತು ಧೈರ್ಯದಲ್ಲಿ ಇರುತ್ತದೆ ಎಂಬುದನ್ನು ಸ್ಪಷ್ಟಪಡಿಸುತ್ತದೆ.

ಕೊನೆಯದಾಗಿ, “ಅಂತೂ ಇಂತೂ ಕುಂತಿ ಮಕ್ಕಳಿಗೆ ರಾಜ್ಯವಿಲ್ಲ” ಎಂಬ ಮಾತು, ಕಾನೂನುಬದ್ಧ ಹಕ್ಕುಗಳು ಮತ್ತು ಆಡಳಿತಾತ್ಮಕ ನ್ಯಾಯದ ಹಾದಿಯಲ್ಲಿ ಬರುವ ಅಡೆತಡೆಗಳು, ವಿಳಂಬಗಳು ಮತ್ತು ರಾಜಕೀಯ ಕುತಂತ್ರಗಳನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ. ನಿಜವಾದ ನ್ಯಾಯವು ಸಣ್ಣದೊಂದು ಅನುಮಾನಕ್ಕೂ ಅವಕಾಶ ನೀಡದೆ, ತಕ್ಷಣ ಮತ್ತು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ದೊರೆಯಬೇಕು ಎಂಬುದೇ ಈ ಗಾದೆ ಮಾತಿನ ಆಳವಾದ ಸಂದೇಶವಾಗಿದೆ.

***

“ಅತ್ತೆಗೆ ಒಂದು ಕಾಲ, ಸೊಸೆಗೊಂದು ಕಾಲ”.

“ಅತ್ತೆಗೆ ಒಂದು ಕಾಲ, ಸೊಸೆಗೊಂದು ಕಾಲ” ಎಂಬ ಮಾತಿನಲ್ಲಿ ಕೇವಲ ಜೀವನದ ಚಕ್ರ ಮತ್ತು ಕಾಲದ ಪರಿವರ್ತನೆಯ ಸತ್ಯ ಅಡಗಿಲ್ಲ, ಇದು ಭಾರತೀಯ ಕೌಟುಂಬಿಕ ಕಾನೂನು ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕ ರಚನೆಯಲ್ಲಿ ಮಹಿಳೆಯರ ಸ್ಥಾನಮಾನದ ಏರಿಳಿತ ಹಾಗೂ ಹಕ್ಕುಗಳ ವರ್ಗಾವಣೆಯನ್ನು ಸೂಕ್ಷ್ಮವಾಗಿ ವಿವರಿಸುತ್ತದೆ.

ನಮ್ಮ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಭಾರತೀಯ ಕುಟುಂಬಗಳಲ್ಲಿ, ‘ಅತ್ತೆ’ ಎಂದರೆ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಮನೆಯ ಹಿರಿಯ ಆಡಳಿತಗಾರ್ತಿ. ಕುಟುಂಬದ ಸಂಪನ್ಮೂಲಗಳ ನಿರ್ವಹಣೆ, ಕೌಟುಂಬಿಕ ನಿರ್ಧಾರಗಳು ಮತ್ತು ಧಾರ್ಮಿಕ ಆಚರಣೆಗಳ ನಿಯಂತ್ರಣದಂತಹ ಅನೌಪಚಾರಿಕ ಅಧಿಕಾರಗಳು ಆ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಅತ್ತೆಗೆ ಇರುತ್ತಿದ್ದವು. ಸೊಸೆ ಈ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿ ಅಧೀನ ಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿರುತ್ತಿದ್ದಳು, ಆರ್ಥಿಕ ನಿರ್ಧಾರಗಳಲ್ಲಿ ಅವಳ ಪಾಲು ಕಡಿಮೆ ಇರುತ್ತಿತ್ತು. ಆದರೆ, ಕಾಲ ಉರುಳಿದಂತೆ, ಮಗನ ಕುಟುಂಬದಲ್ಲಿ ‘ಸೊಸೆ’ಯು ಮುಂದಿನ ‘ಅತ್ತೆ’ಯ ಸ್ಥಾನಕ್ಕೆ ಏರುತ್ತಾಳೆ, ಹಿರಿಯತನದ ಅಧಿಕಾರವನ್ನು ಪಡೆಯುತ್ತಾಳೆ.

ಆಧುನಿಕ ಕಾನೂನಿನಲ್ಲಿ ‘ಸೊಸೆಗೊಂದು ಕಾಲ’:
ಆಧುನಿಕ ಭಾರತೀಯ ಕಾನೂನುಗಳು ಈ ಸ್ಥಾನಮಾನದ ಬದಲಾವಣೆಯನ್ನು ಮತ್ತಷ್ಟು ಗಟ್ಟಿಗೊಳಿಸಿವೆ ಮತ್ತು ‘ಸೊಸೆಗೊಂದು ಕಾಲ’ಕ್ಕೆ ಕಾನೂನುಬದ್ಧ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ನೀಡಿವೆ,
ನೋಡುವುದಾದರೇ, ಆಸ್ತಿ ಮತ್ತು ಉತ್ತರಾಧಿಕಾರದ ಹಕ್ಕು 2005ರ ಹಿಂದೂ ಉತ್ತರಾಧಿಕಾರ ಕಾಯ್ದೆಯ ತಿದ್ದುಪಡಿಯು ಹೆಣ್ಣುಮಕ್ಕಳಿಗೆ ಮತ್ತು ವಿವಾಹಿತ ಮಹಿಳೆಗೆ (ತನ್ನ ಪತಿಯ ಆಸ್ತಿಯಲ್ಲಿ ಪಾಲುದಾರಳಾಗಿ) ಸಮಾನ ಆಸ್ತಿ ಹಕ್ಕುಗಳನ್ನು ನೀಡಿದೆ. ಸೊಸೆಯು ಕೇವಲ ಗೃಹಿಣಿಯಾಗಿರದೇ, ಆರ್ಥಿಕ ನಿರ್ಧಾರಗಳು ಮತ್ತು ಆಸ್ತಿಯಲ್ಲಿ ಪಾಲು ಕೇಳುವ ಕಾನೂನುಬದ್ಧ ಹಕ್ಕನ್ನು ಇಂದು ಹೊಂದಿದ್ದಾಳೆ. ಇದು ಆಕೆಯ ಸ್ಥಾನಮಾನವನ್ನು ಬಲಪಡಿಸಿದೆ.

ಹಾಗೆಯೇ, ಕೌಟುಂಬಿಕ ಹಿಂಸಾಚಾರದಿಂದ ರಕ್ಷಣೆಯು ಇದೆ, ಕೌಟುಂಬಿಕ ಹಿಂಸಾಚಾರ ತಡೆಗಟ್ಟುವ ಕಾಯಿದೆ (2005) ಅತ್ತೆ ಅಥವಾ ಯಾವುದೇ ಕೌಟುಂಬಿಕ ಸದಸ್ಯರಿಂದ ಸೊಸೆಗೆ ಆಗುವ ದೌರ್ಜನ್ಯದಿಂದ ರಕ್ಷಣೆ ನೀಡುತ್ತದೆ. ಇದು ಸೊಸೆಯ ಹಕ್ಕುಗಳನ್ನು ಮೊದಲು ರಕ್ಷಿಸುವ ಕಾನೂನು ಅಸ್ತ್ರವಾಗಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತದೆ.

‘ಅತ್ತೆಗೆ ಒಂದು ಕಾಲ’ದ ಕಾನೂನು ರಕ್ಷಣೆಯು
ಸಮಯ ಕಳೆದಂತೆ, ಅಧಿಕಾರದಿಂದ ವಿರಮಿಸುವ ‘ಅತ್ತೆ’ಯ ಸ್ಥಾನಮಾನವನ್ನು ರಕ್ಷಿಸಲೂ ಕಾನೂನುಗಳಿವೆ. ವೃದ್ಧ ತಂದೆ-ತಾಯಿ ಮತ್ತು ಹಿರಿಯ ನಾಗರಿಕರ ನಿರ್ವಹಣೆ ಮತ್ತು ಕಲ್ಯಾಣ ಕಾಯ್ದೆ (2007) ಅತ್ತೆ ಮಾವಂದಿರು ವೃದ್ಧಾಪ್ಯದಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಮಕ್ಕಳು ಮತ್ತು ಸೊಸೆಯಿಂದ ನಿರ್ವಹಣೆ ಮೆಂಟೆನನ್ಸ್ ಪಡೆಯುವ ಹಕ್ಕನ್ನು ಖಚಿತಪಡಿಸುತ್ತದೆ. ಇದು, ಸ್ಥಾನಮಾನದ ಬದಲಾವಣೆ ಆದರೂ, ಹಿರಿಯರ ಮೂಲಭೂತ ಅವಶ್ಯಕತೆಗಳು ಕಾನೂನಿನ ಮೂಲಕ ರಕ್ಷಿಸಲ್ಪಡುತ್ತವೆ ಎಂಬುದನ್ನು ಸ್ಪಷ್ಟಪಡಿಸುತ್ತದೆ.

ಕೊನೆಯದಾಗಿ, ಈ ಗಾದೆ ಮಾತು ಹೇಳುವಂತೆ, ಕೌಟುಂಬಿಕ ರಚನೆಯಲ್ಲಿ ಅಧಿಕಾರ ಮತ್ತು ಜವಾಬ್ದಾರಿಗಳು ಸದಾ ಚಲನಶೀಲವಾಗಿರುತ್ತವೆ. ಆದರೆ, ಆಧುನಿಕ ಕಾನೂನುಗಳು ಈ ಪಯಣದಲ್ಲಿ ಯಾವುದೇ ಮಹಿಳೆ (ಅತ್ತೆಯಾಗಿರಲಿ, ಸೊಸೆಯಾಗಿರಲಿ) ಶೋಷಣೆಗೆ ಒಳಗಾಗಬಾರದು, ಬದಲಿಗೆ ಅವಳು ತನ್ನ ಸ್ಥಾನಮಾನಕ್ಕೆ ಅನುಗುಣವಾಗಿ ಸಮಾನ ಗೌರವ ಮತ್ತು ಕಾನೂನುಬದ್ಧ ಹಕ್ಕುಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರಬೇಕು ಎಂಬುದನ್ನು ಖಚಿತಪಡಿಸಿವೆ ಅಲ್ವಾ.

***

“ಹುಣಸೇಮರ ಮುಪ್ಪಾಗದಿದ್ದರೂ, ಹುಳಿ ಮುಪ್ಪಾಗುವುದೇ?”

“ಹುಣಸೇಮರ ಮುಪ್ಪಾಗದಿದ್ದರೂ, ಹುಳಿ ಮುಪ್ಪಾಗುವುದೇ?” ಎಂಬ ಗಾದೆ ಮಾತು, ನ್ಯಾಯ ಮತ್ತು ಅಪರಾಧದ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಕಾಲದ ಪಾತ್ರದ ಬಗ್ಗೆ ಒಂದು ಮೂಲಭೂತ ಪ್ರಶ್ನೆಯನ್ನು ಹುಟ್ಟುಹಾಕುತ್ತದೆ. ಈ ಮಾತು, ನಿರ್ದಿಷ್ಟವಾಗಿ ಪೋಕ್ಸೋ ಕಾಯ್ದೆ (POCSO Act) ಯಂತಹ ಮಕ್ಕಳ ಮೇಲಿನ ಲೈಂಗಿಕ ಅಪರಾಧಗಳಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಕಠಿಣ ಕಾನೂನುಗಳ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ, ಅಸಾಧಾರಣವಾದ ಕಾನೂನು ಮರ್ಮವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ.
POCSO: ಮಕ್ಕಳ ಮೇಲಿನ ಅಪರಾಧಕ್ಕೆ ಕಾಲಮಿತಿ ಇಲ್ಲ (No Limitation):
ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಭಾರತೀಯ ಕಾನೂನಿನಲ್ಲಿ, ಹೆಚ್ಚಿನ ಅಪರಾಧಗಳನ್ನು ವರದಿ ಮಾಡಲು ಮತ್ತು ವಿಚಾರಣೆಗೆ ಒಳಪಡಿಸಲು ಕಾಲಮಿತಿ (Limitation Period) ಇರುತ್ತದೆ. ಆದರೆ, ಮಕ್ಕಳ ವಿರುದ್ಧದ ಲೈಂಗಿಕ ಅಪರಾಧಗಳ ‘ಹುಳಿ’ ಅಷ್ಟು ಸುಲಭವಾಗಿ ಮುಪ್ಪಾಗಲು ಕಾನೂನು ಬಿಡುವುದಿಲ್ಲ.
ಪೋಕ್ಸೋ ಕಾಯ್ದೆಯು ಮಕ್ಕಳ ಮೇಲಿನ ಲೈಂಗಿಕ ದೌರ್ಜನ್ಯಗಳ ವಿರುದ್ಧದ ದೂರುಗಳಿಗೆ ಯಾವುದೇ ಕಾಲಮಿತಿಯನ್ನು ವಿಧಿಸುವುದಿಲ್ಲ. ಇದು ಈ ಗಾದೆ ಮಾತಿನ ನೇರವಾದ ಕಾನೂನು ಪ್ರತಿಬಿಂಬವಾಗಿದೆ. ಮಗು ದೊಡ್ಡದಾಗಬಹುದು (ಅಂದರೆ ‘ಹುಣಸೇಮರ’ ವಯಸ್ಸಾಗಬಹುದು), ಆದರೆ ಆ ಮಗುವಿನ ಮೇಲೆ ಆದ ದೌರ್ಜನ್ಯದ ‘ಹುಳಿ’ (ಅಪರಾಧದ ಸ್ವರೂಪ ಮತ್ತು ದೋಷಪೂರಿತ ಕೃತ್ಯದ ಹಾನಿ) ಎಂದಿಗೂ ಮರೆಯಾಗುವುದಿಲ್ಲ ಅಥವಾ ಕಾಲದ ನೆಪದಿಂದ ನ್ಯಾಯಾಲಯದಿಂದ ತಿರಸ್ಕರಿಸಲ್ಪಡುವುದಿಲ್ಲ. ದೌರ್ಜನ್ಯಕ್ಕೆ ಒಳಗಾದ ಮಗು ವಯಸ್ಕರಾದ ನಂತರವೂ, ಅವರಿಗೆ ನ್ಯಾಯ ಪಡೆಯಲು ಅವಕಾಶವಿರುತ್ತದೆ.
ಸಹಜ ಹುಳಿಯ ಶಾಶ್ವತ ನೋವು:
ಮಕ್ಕಳ ಮೇಲಿನ ದೌರ್ಜನ್ಯದ ಪರಿಣಾಮಗಳು ಕೇವಲ ದೈಹಿಕವಾಗಿರದೇ, ಮಾನಸಿಕವಾಗಿ ಮತ್ತು ಭಾವನಾತ್ಮಕವಾಗಿ ಬಹಳ ಆಳವಾಗಿರುತ್ತವೆ. ಈ ‘ಹುಳಿ’ ದೀರ್ಘಕಾಲದವರೆಗೆ ಆ ಮಗುವಿನ ಜೀವನದ ಮೇಲೆ ದುಷ್ಪರಿಣಾಮ ಬೀರುತ್ತದೆ. ಅದಕ್ಕಾಗಿಯೇ POCSO ಕಾನೂನು ಈ ಅಪರಾಧಗಳನ್ನು ಅತ್ಯಂತ ಗಂಭೀರವಾಗಿ ಪರಿಗಣಿಸುತ್ತದೆ. ಅಪರಾಧಿಯು ಎಷ್ಟೇ ವಯಸ್ಸಾದವನಾದರೂ ಅಥವಾ ಎಷ್ಟು ವರ್ಷ ಕಳೆದರೂ, ಆತ ಮಾಡಿದ ಕೃತ್ಯದ ಸ್ವರೂಪ ಬದಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ ಮತ್ತು ಕಾನೂನಿನ ದೃಷ್ಟಿಯಲ್ಲಿ ಆತನ ಹೊಣೆಗಾರಿಕೆ ಹಾಗೆಯೇ ಉಳಿಯುತ್ತದೆ.
ನ್ಯಾಯದ ಶಾಶ್ವತ ಪ್ರತಿಜ್ಞೆ:
“ಹುಣಸೇಮರ ಮುಪ್ಪಾಗದಿದ್ದರೂ, ಹುಳಿ ಮುಪ್ಪಾಗುವುದೇ?” ಎಂಬುದು ನ್ಯಾಯ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯು ನೀಡುವ ಒಂದು ಪ್ರಮುಖ ಪ್ರತಿಜ್ಞೆಯಾಗಿದೆ: ಮಕ್ಕಳ ವಿರುದ್ಧದ ಅಪರಾಧಗಳ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ನ್ಯಾಯವು ಕಾಲಕ್ಕೆ ಸೋಲುವುದಿಲ್ಲ. ಮಕ್ಕಳ ಹಕ್ಕುಗಳ ರಕ್ಷಣೆಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ, ಅಪರಾಧವು ದೀರ್ಘಕಾಲದ ನಂತರ ಬೆಳಕಿಗೆ ಬಂದರೂ ಸಹ, ನ್ಯಾಯಾಲಯಗಳು ಅದನ್ನು ಗಣನೆಗೆ ತೆಗೆದುಕೊಂಡು ಕಾನೂನು ಕ್ರಮ ಕೈಗೊಳ್ಳುತ್ತವೆ.
ಅಂತಿಮವಾಗಿ, ಈ ಗಾದೆ ಮಾತು POCSO ಕಾಯ್ದೆಯ ಸಾರವನ್ನು ಸಂಕೇತಿಸುತ್ತದೆ. ಮನುಷ್ಯ ಬದಲಾಗಬಹುದು, ಆದರೆ ಕ್ರಿಯೆಯ ಮೂಲ ಸ್ವರೂಪ ಮತ್ತು ಅದರ ಹಾನಿಯ ತೀವ್ರತೆ ಶಾಶ್ವತ. ಮಕ್ಕಳಿಗೆ ನ್ಯಾಯ ಸಿಗುವಲ್ಲಿ ಕಾಲ ಎಂದಿಗೂ ಅಡ್ಡಿಯಾಗಬಾರದು ಅಲ್ವಾ.

***

“ಮಾಡಿದ್ದುಣ್ಣೋ ಮಾರಾಯ“

“ಮಾಡಿದ್ದುಣ್ಣೋ ಮಾರಾಯ” ಎಂಬುದು ಕೇವಲ ದೈವಿಕ ಅಥವಾ ನೈತಿಕ ನೀತಿಯಲ್ಲ,‌ಇದು ನ್ಯಾಯ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ಒಂದು ಮೂಲಭೂತ ತತ್ವವನ್ನು ಸಂಕ್ಷಿಪ್ತವಾಗಿ ವಿವರಿಸುವ ಪ್ರಬಲವಾದ ಗಾದೆ ಮಾತು. ಈ ಮಾತು, ಕಾನೂನು ದೃಷ್ಟಿಯಲ್ಲಿ, ಒಬ್ಬ ವ್ಯಕ್ತಿ ತನ್ನ ಕ್ರಿಯೆಗಳ ಪರಿಣಾಮಗಳಿಗೆ ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಹೊಣೆಯಾಗುತ್ತಾನೆ ಎಂಬ ಸಿದ್ಧಾಂತವನ್ನು ದೃಢಪಡಿಸುತ್ತದೆ.

ಕಾನೂನಿನ ಪರಿಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ, “ಮಾಡಿದ್ದುಣ್ಣೋ ಮಾರಾಯ” ಎಂದರೆ ಅಪರಾಧದ ಹೊಣೆಗಾರಿಕೆ ಯನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸುವುದು. ಒಬ್ಬ ವ್ಯಕ್ತಿ ಉದ್ದೇಶಪೂರ್ವಕವಾಗಿ ಅಥವಾ ನಿರ್ಲಕ್ಷ್ಯದಿಂದ ಕಾನೂನು ಉಲ್ಲಂಘಿಸುವ ಕ್ರಿಯೆಯನ್ನು ಮಾಡಿದರೆ, ಆ ಕೃತ್ಯದ ಪರಿಣಾಮಗಳನ್ನು ಅನುಭವಿಸಲೇಬೇಕು. ಭಾರತೀಯ ನ್ಯಾಯ ಸಂಹಿತೆ (BNS) ಸೇರಿದಂತೆ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಕಾನೂನು ಕಾಯಿದೆಯೂ ಈ ತತ್ವದ ಮೇಲೆ ನಿಂತಿದೆ. ನೀವು ಮಾಡಿದ ಅಪರಾಧಕ್ಕೆ (ಕಳ್ಳತನ, ವಂಚನೆ, ಹಿಂಸಾಚಾರ ಇತ್ಯಾದಿ) ಸೂಕ್ತ ಶಿಕ್ಷೆಯನ್ನು (ದಂಡ, ಸೆರೆವಾಸ, ಅಥವಾ ಇತರ ಕಾನೂನು ಕ್ರಮ) ಅನುಭವಿಸುವುದು “ಮಾಡಿದ್ದುಣ್ಣೋ ಮಾರಾಯ” ಎಂಬುದಕ್ಕೆ ಸಮಾನವಾಗಿದೆ. ಕಾನೂನು ಯಾರನ್ನೂ ಕೇವಲ ‘ಉಪದೇಶ’ ಮಾಡಿ ಕಳುಹಿಸುವುದಿಲ್ಲ, ಬದಲಾಗಿ ತಪ್ಪಿಗೆ ದಂಡನೆಯ ಮೂಲಕ ಹೊಣೆಗಾರಿಕೆಯನ್ನು ಜಾರಿಗೊಳಿಸುತ್ತದೆ.

ಅಪರಾಧವಲ್ಲದ ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿ, ಅಂದರೆ ಸಿವಿಲ್ ಪ್ರಕರಣಗಳಲ್ಲಿ (ಒಪ್ಪಂದ ಉಲ್ಲಂಘನೆ, ಕೌಟುಂಬಿಕ ವಿವಾದ, ಆಸ್ತಿ ಹಾನಿ), ಈ ಗಾದೆ ಮಾತು ಸಿವಿಲ್ ಹೊಣೆಗಾರಿಕೆ ಯನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ. ನಿಮ್ಮ ಕ್ರಿಯೆಯಿಂದ ಮತ್ತೊಬ್ಬರಿಗೆ ಹಾನಿಯಾದರೆ, ಆ ಹಾನಿಗೆ ನೀವು ಪರಿಹಾರ ಅಥವಾ ನಷ್ಟ ತುಂಬಿಕೊಡಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ. ಇಲ್ಲಿ “ಮಾಡಿರುವುದು” ನಷ್ಟ ಉಂಟುಮಾಡುವ ಕ್ರಿಯೆ, ಮತ್ತು “ಉಣ್ಣುವುದು” ಆ ನಷ್ಟಕ್ಕೆ ಪರಿಹಾರ ನೀಡುವುದು.

ಈ ಗಾದೆ ಮಾತು ನ್ಯಾಯ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗೆ ಒಂದು ಎಚ್ಚರಿಕೆಯನ್ನೂ ನೀಡುತ್ತದೆ, ನ್ಯಾಯವು ದೃಢವಾಗಿ ಮತ್ತು ನಿರ್ಭೀತವಾಗಿರಬೇಕು. ಶಿಕ್ಷೆ ವಿಧಿಸುವಾಗ ಬಡವ ಬಲ್ಲಿದ, ಪ್ರಭಾವಿ ದುರ್ಬಲ ಎಂಬ ತಾರತಮ್ಯ ಮಾಡಬಾರದು. ಯಾರೇ ತಪ್ಪು ಮಾಡಿದರೂ, ಕಾನೂನು ಅದನ್ನು ಮಾಡಿದವನಿಂದಲೇ ಆ ಪರಿಣಾಮವನ್ನು ಅನುಭವಿಸುವಂತೆ ನೋಡಿಕೊಳ್ಳಬೇಕು. ಇದು ಕಾನೂನಿನ ಕಣ್ಣಿನಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲರೂ ಸಮಾನರು ಮತ್ತು ಯಾರಿಗೂ ತಮ್ಮ ಕೃತ್ಯದ ಫಲದಿಂದ ತಪ್ಪಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ ಎಂಬ ನ್ಯಾಯದ ಸ್ಥಿರತೆಯನ್ನು ಖಾತರಿಪಡಿಸುತ್ತದೆ.

ಕೊನೆಯದಾಗಿ, “ಮಾಡಿದ್ದುಣ್ಣೋ ಮಾರಾಯ” ಎಂಬ ಗಾದೆ ಮಾತು ಕಾನೂನಿನ ನಿಯಮ ಮತ್ತು ಅದರ ಜಾರಿಗಾಗಿ ಇರುವ ಬದ್ಧತೆಯನ್ನು ಎತ್ತಿ ತೋರಿಸುತ್ತದೆ. ಕೃತ್ಯಕ್ಕೆ ತಕ್ಕ ಫಲವಿದೆ ಎಂಬ ಅರಿವು ಸಮಾಜದಲ್ಲಿ ಅಪರಾಧಗಳನ್ನು ತಡೆಗಟ್ಟಲು ಸಹಾಯಕವಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ನ್ಯಾಯಪರ ಸಮಾಜದ ಅಡಿಪಾಯಕ್ಕೆ ಗಟ್ಟಿಯಾದ ಬುನಾದಿಯಾಗುತ್ತದೆ.

– ಕೃಪೆ.
– ಗಾದೆ ಮಾತುಗಳು.
– ಕಾನೂನು ಮಾಹಿತಿ.

– ವಿಜಯ ಅಮೃತರಾಜ್.
‌‌‌ ವಕೀಲರು, ಕೊಪ್ಪಳ.
99458 73626.